Topics:

Τραγανά Αγρια Κρίταμα Σαλάτα

Τραγανά Κρίταμα: Γεύση ΜΟΝΑΔΙΚΗ, τραγανή, αλατισμένη κι έντονη, με μια επίγευση ιωδίου που δεν βρίσκεις τις λέξεις να την περιγράψεις. Στη συνέχεια, ανάλογα και με την περιπετειώδη διάθεση που κουβαλά η γεύση σου, μπορεί να...

Τραγανά Αγρια Κρίταμα Σαλάτα

Στις μεγάλες αμμώδεις εκτάσεις, στα γλαρονήσια και στις κοιλότητες των απόκρημνων βράχων της Ελλάδος, πάντα δίπλα στην θάλασσα και πουθενά αλλού, φύεται ένα φυτό με σαρκώδη, λεία και επιμήκη φύλλα, το οποίο θεωρήθηκε από την αρχαιότητα ήδη εξαιρετικό διεγερτικό της ορέξεως. Το κρίταμο ή κρίθαμο πήρε το όνομά του από τους αρχαίους Ελληνες οι οποίοι, θέλοντας να δείξουν την ομοιότητα που έχουν οι σπόροι του φυτού με το κριθάρι, το ονόμασαν «κρίθμον».

Τα φύλλα του έχουν «θερμή» και πλούσια αρωματική γεύση και γίνονται θαυμάσιο τουρσί σε δυνατή άρμη. Σερβίρονται με άφθονο ελαιόλαδο και θεωρούνται ο ιδανικός μεζές για το ούζο ή το τσίπουρο. Το φυτό περιέχει σε σημαντικές ποσότητες αιθέρια έλαια, μεταλλικά άλατα, ιώδιο και βιταμίνες, τα οποία και θεωρούνται συστατικά ορεκτικά, καθαρτικά του αίματος και τονωτικά. Ενας πιο περίτεχνος τρόπος να τα απολαύσετε είναι εκείνος όπου τα κρίταμα ανακατεύονται με βρασμένο ρύζι και ρεβίθια, φακές ή φασόλια, γαρνίρονται με μαριναρισμένο γαύρο και σερβίρονται ως κρύα σαλάτα.

Οταν η φύση σου μοιράζει δωρεάν την πιο βιολογική νοστιμιά της.

Την επόμενη φορά που θα πας στην παραλία έτσι όπως θα κοιτάς το κύμα, κάνε μια εξαίρεση και αγκάλιασε το μετόπισθεν τοπίο με το βλέμμα σου. Ψάξε τον Κρίταμο. Που λάτρευαν ο Πλίνιος και ο Διοσκουρίδης. Σύμφωνα με την μυθολογία ο Δίας θύμωσε τόσο πολύ με τον Προμηθέα, ο οποίος είχε το θράσος να του προσφέρει ένα πιάτο γεμάτο κόκαλα με λίπος αντί για ένα καλό κομμάτι κρέας, ώστε αφαίρεσε τα προνόμια της φωτιάς από την Γη τιμωρώντας έτσι τους ανθρώπους πολύ σκληρά. Στην συνέχεια, ο Προμηθέας με πονηριά κατόρθωσε να κλέψει την φωτιά από τον Ολυμπο, κρύβοντάς την στο εσωτερικό μιας σχισμής ενός κρίταμου, και να την δώσει πίσω στην ανθρωπότητα. Για τις ενέργειές του τιμωρήθηκε αυστηρά από τον Δία, ο οποίος τον έδεσε σε ένα βράχο, ενώ ένας αετός έτρωγε το συκώτι του κάθε μέρα. Εκτοτε το κρίταμο συνδέεται με τον άνθρωπο και την χρήση της φωτιάς για να επιβιώσει και να εκπολιτιστεί.

Στην αρχαία Ελλάδα διάσημοι γιατροί, όπως ο Διοσκουρίδης, ο πατέρας της φαρμακολογίας και ο περίφημος βοτανολόγος Πλίνιος αναφέρονται στο φυτό και τις πολύτιμες ιδιότητες του. Είχαν σε μεγάλη εκτίμηση το κρίταμο, που περιέχει αιθέρια έλαια, μεταλλικά άλατα, ιώδιο και βιταμίνες, συστατικά ορεκτικά, τονωτικά, ότι πρέπει για μια ωραία σαλάτα. Από την εποχή του Ιπποκράτη, το κρίταμο θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά φάρμακα και μέχρι σήμερα χρησιμοποιείται για τις διουρητικές και αποτοξινωτικές του ιδιότητες.

Το φυτό αναφέρεται από τον John Gerard στο Materia Medica (1597). Ο Nicholas Culpeper περιγράφει το φυτό (1653) ως ένα ευχάριστο, ζεστό φυτό με πικάντικη γεύση και χωνευτική δράση. Το κρίταμο είναι πιθανότατα ένα από τα είδη που αναφέρονται από τον Σαίξπηρ στο Βασιλιά Ληρ. Σήμερα το κρίταμο χρησιμοποιείται ευρέως στη μαγειρική ειδικά για την νησιωτική Ελλάδα, καθώς τα φύλλα και οι βλαστοί του είναι εξαιρετική σαλάτα.

Το κρίταμο είναι χρήσιμο για τις βιταμίνες, μπόλικη C, το ιώδιο, τα αιθέρια έλαια, τα μεταλλικά του άλατα, τις αφροδισιακές ιδιότητες. Σε όποια παραλία κι αν βρεθείς, μόνο να ’ναι καλοκαίρι, θα ’ναι οπωσδήποτε, διακριτικά στο ραντεβού. Θα σε περιμένει να το αναγνωρίσεις. Σαν στρώμα από χαμηλό γκαζόν πάνω στα βράχια, τα βραχάκια και τα βραχόπουλα. Φύλλα σκληρά, μικρά και σπαθωτά, που εγκαταλείπουν με προθυμία το βλασταράκι τους, ποτισμένα με μια ψιλή άχνη από αλάτι θαλασσινό. Κόψε όσο χωράει η χούφτα σου, μασούλησε τα, στο πιο γενναιόδωρο κολατσιό της καλοκαιρινής, μεσόγειας φύσης.

Γεύση μοναδική, τραγανή, αλατισμένη κι έντονη, με μια επίγευση ιωδίου που δεν βρίσκεις τις λέξεις να την περιγράψεις. Στην συνέχεια, ανάλογα και με την περιπετειώδη διάθεση που κουβαλά η γεύση σου, μπορεί να τα ερωτευτείς. Κι αν το ωμό δεν σου προκύψει σε κεραυνοβόλο έρωτα, έχεις κι άλλη μια ευκαιρία. Μάζεψε όσα χωρά η τσάντα σου.

Τα κρίταμα τουρσί, που εσχάτως ηράσθη σφόδρα η δημιουργική ελληνικότητα, θα τα βρεις σε βαζάκι, σε όλα τα μαγαζιά με τοπικά προϊόντα. Δεν θα σου συστήσω κανένα. Σκληρά, νεκρά, υπερβολικά ξινά ή υπερβολικά αλμυρά, σαν να τα κακομεταχειρίστηκε άγαρμπη μαγείρισσα, που άφησε στην άρμη την μορφή, σκοτώνοντας την ουσία τους.

Ιδιότητες και σύγχρονες χρήσεις του Κρίταμου: Περιέχει πολύ καλά θρεπτικά συστατικά, όπως είναι το ιώδιο, και οι βιταμίνες E, C και Κ και τα μεταλλικά άλατα. Επίσης περιέχει υψηλής ποιότητας αντιοξειδωτικές ουσίες και λιπαρά ωμέγα- 3 και χρησιμοποιείται στην φαρμακευτική ως διουρητικό και καθαριστικό του αίματος, ενώ είναι και ευεργετικό για το συκώτι.

Το εκχύλισμα και το αιθέριο έλαιο του κρίταμου χρησιμοποιούνται στην κοσμετολογία. Το κρίταμο διαθέτει ένα εύρος ιδιοτήτων και εφαρμογών σε καλλυντικά προϊόντα. Παίζει ρόλο στην διέγερση του μηχανισμού επούλωσης του δέρματος και βοηθά στην ρύθμιση της παραγωγής κερατίνης προσφέροντας λάμψη στην επιδερμίδα και βελτιώνοντας τον τόνο. Επιπλέον, έχει επίδραση στην αποχρωμάτωση των καφέ κηλίδων του δέρματος. Πλούσιο σε αμινοξέα και φαινολικές ενώσεις, ενισχύει την αντιοξειδωτική προστασία και τονώνει αποτελεσματικά την ανανέωση του δέρματος παρέχοντας άριστα αντιγηραντικά αποτελέσματα.

Ως θαλασσινά, παντρεύονται υπέροχα με τα γειτονάκια τους τα ψάρια και τα θαλασσινά, μαγικά συνοδεύουν ούζα, τσίπουρα και ρακές. Αλλά σου δίνουν κι ένα σωρό άλλες ευκαιρίες. Ταιριάζουν στην χωριάτικη και την πατατοσαλάτα. Σερβίρονται με ξεφλουδισμένη ντομάτα κομμένη σε ψιλά καρεδάκια και λαδολέμονο. Στον ντάκο. Με αβγό σφιχτό, παξιμάδι, λαδορίγανη και λίγη φέτα ή γραβιέρα. Τ’ αγάπησες με την τόσο μοναδική θαλασσινή τους γεύση και θέλεις να τα κρατήσεις κοντά σου όλο το χειμώνα, μια βόμβα από ιώδιο και μνήμες από ήλιο και διακοπές όταν ετοιμάζεις τις σαλάτες σου, τις κρύες χειμωνιάτικες μέρες. Υπάρχουν τρόποι.

Αλάτι από κρίταμο: Φρέσκα κρίταμα. Αποξηραίνουμε τα κρίταμα στον ήλιο ώσπου να γίνουν εντελώς ξερά. Χτυπάμε τα αποξηραμένα κρίταμα στο γουδί. Τοποθετούμε την σκόνη σε βάζο. Η σκόνη είναι αλμυρή όπως και τα κρίταμα. Προσθέτουμε και λίγο ανθό αλατιού για έξτρα γεύση. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε αυτή την σκόνη αντί για αλάτι σε σαλάτες και σε διάφορες συνταγές.

Κρίταμα τουρσί. Ελαφρύ, όμως, να μην τα κακοποιήσεις έτσι ντελικάτα που είναι. Βράζουμε ½ λίτρο νερό και 1 φλιτζάνι ξύδι (καλής ποιότητας) μόλις κοχλάσει, ρίχνουμε 250 γρ. κρίταμα για 1 -αυστηρό παρομοίως- λεπτό. Τα στραγγίζουμε αλλά κρατάμε το ξιδόνερο και το αφήνουμε να κρυώσει. Βάζουμε τα κρίταμα μαζί με το ξιδόνερο σε γυάλινο βάζο μαζί με 2 κ.γ. θαλασσινό αλάτι. Τα κλείνουμε και τα διατηρούμε στο ψυγείο.

Κρίταμο σαλάτα: Εσύ που ξέρεις, μόλις επιστρέψεις σπίτι, θα βράσεις μπόλικο νερό ανάλατο και μόλις αρχίσει να κοχλάζει και να βγάζει μπουρμπουλήθρες, θα τα ζεματίσεις για ένα -μόνον κι αυστηρά- λεπτό. Αν θες να κρατήσεις το καταπράσινο χρώμα τους, τα βγάζεις σε ένα μπολ με παγωμένο νερό. Τα στραγγίζεις καλά και τα κάνεις ολόφρεσκη σαλάτα, με ψιλοκομμένο σκόρδο, καλό ελαιόλαδο και λευκό ξύδι. Κι επειδή περί ορέξεως στα χόρτα κανείς δεν ξέρει, κάνε και μια δοκιμή με λεμόνι που μπορεί να σου ταιριάξει καλύτερα.

Φτιάξε όσπρια, από την κλασσική φασολάδα, φακές … μέχρι απλές σαλάτες με όσπρια και ρίξε μέσα και μια χούφτα κρίταμα για να ‘χεις την γεύση, τ’ αρώματα και την νοσταλγία, της θάλασσας.

Καλή απόλαυση

@ Aliki Alisa για το Edwhellas / 2012

terrapapers.com_kritama A(2)

terrapapers.com_kritama A (3)