Το να θυμάσαι σημαίνει να επιχειρείς να αποθηκεύσεις στον νου όσα είδες ή άκουσες, όσα διάβασες, όσα σου είπαν οι άλλοι, όσα σου συνέβησαν κ.ο.κ.
Οι εκπαιδευτικοί επιθυμούν οι μαθητές να αποθηκεύουν στην μνήμη τα λόγια τους, τις φράσεις, ό,τι είναι γραμμένο στα σχολικά κείμενα, ολόκληρα κεφάλαια, δουλειές που «σκοτίζουν»—με όλα τα κόμματα και τις τελείες. Το να περάσεις τις εξετάσεις συχνά σημαίνει να επαναφέρεις στην μνήμη όσα σου είπαν, όσα διάβασες μηχανικά· να αποστηθίζεις και να επαναλαμβάνεις σαν παπαγάλος ό,τι έχεις αποθηκεύσει.
Είναι αναγκαίο να κατανοήσει η νέα γενιά ότι το να επαναλαμβάνει κανείς, σαν δίσκος γραμμοφώνου, όλες τις «ηχογραφήσεις» της μνήμης του δεν σημαίνει πως έχει καταλάβει σε βάθος. Η ανάμνηση δεν ισοδυναμεί με κατανόηση· δεν ωφελεί να θυμάσαι χωρίς να έχεις καταλάβει. Η ανάμνηση ανήκει στο παρελθόν, είναι κάτι νεκρό, κάτι που δεν έχει πια ζωή. Είναι απαραίτητο, επείγον και απολύτως επίκαιρο, όλοι οι μαθητές των σχολείων, λυκείων και πανεπιστημίων να συλλάβουν πραγματικά την πλατιά σημασία της σε βάθος κατανόησης.
Το ΚΑΤΑΝΟΩ είναι κάτι άμεσο, ευθύ, κάτι που το συνειδητοποιούμε έντονα, που το δοκιμάζουμε πολύ βαθιά και που αναπόφευκτα μετατρέπεται στο αληθινό εσωτερικό ΕΛΑΤΗΡΙΟ της συνειδητής δράσης. Το να θυμάσαι, να απομνημονεύεις, είναι κάτι νεκρό· ανήκει στο παρελθόν και, δυστυχώς, μετατρέπεται σε ιδανικό, σε έμβλημα, σε ιδέα, σε ιδεαλισμό που επιχειρούμε μηχανικά να μιμηθούμε και να ακολουθήσουμε ασυνείδητα.
Στην ΑΛΗΘΙΝΗ, βαθιά, εσωτερική ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ υπάρχει μόνο η εσωτερική πίεση της συνείδησης. Μια συνεχής πίεση που γεννιέται από την ουσία που φέρουμε μέσα μας—και αυτό είναι όλο.
Η αυθεντική κατανόηση εκδηλώνεται ως αυθόρμητη ενέργεια -φυσική, λεπτή, ελεύθερη από την καταπιεστική διαδικασία της επιλογής-καθαρή, χωρίς καμία μορφή αμφιταλάντευσης. Η ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ που μετατρέπεται σε ΜΥΣΤΙΚΟ ΕΛΑΤΗΡΙΟ της ενέργειας είναι υπέροχη, θαυμάσια, εποικοδομητική και ουσιαστικά εξυψωτική. Η ενέργεια που στηρίζεται στην ανάμνηση όσων έχουμε διαβάσει, στο ιδανικό που επιθυμούμε, στον κανόνα συμπεριφοράς που μας δίδαξαν, στις εμπειρίες που έχουμε συσσωρεύσει στην μνήμη κ.λπ., είναι υπολογιστική· εξαρτάται από μια καταπιεστική διαδικασία επιλογής, είναι δυαδική, θεμελιώνεται στην διανοητική επιλογή και οδηγεί αναπόφευκτα μόνο στο σφάλμα και στον πόνο.
Η προσαρμογή της δράσης στην θύμηση -η προσπάθεια να μετασχηματίζουμε την δράση ώστε να συμπίπτει με τις αναμνήσεις που έχουν συσσωρευθεί- είναι κάτι φτιαχτό, άχαρο, χωρίς αυθορμητισμό, και καταλήγει αναπόδραστα στο λάθος και στον πόνο. Το να «περνάς» τις εξετάσεις, το να «βγάζεις» την χρονιά, μπορεί να το κάνει οποιοσδήποτε ανόητος που διαθέτει επαρκή πονηριά και μνήμη. Το να κατανοήσεις τα μαθήματα που μελετήθηκαν και στα οποία θα εξεταστούμε είναι κάτι εντελώς διαφορετικό· δεν έχει καμία σχέση με την μνήμη. Ανήκει στην αληθινή ευφυΐα, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον ορθολογισμό.
Οι άνθρωποι που θέλουν να στηρίζουν όλες τις πράξεις της ζωής τους σε ιδεώδη, θεωρίες και αναμνήσεις κάθε λογής, ό,τι δηλαδή έχει συσσωρευτεί στις αποθήκες της μνήμης, πηγαίνουν διαρκώς από σύγκριση σε σύγκριση. Κι όπου υπάρχει σύγκριση, υπάρχει και φθόνος. Τέτοιοι άνθρωποι συγκρίνουν τον εαυτό τους, τους συγγενείς τους, τα παιδιά τους με τα παιδιά του γείτονα, με τα πρόσωπα του περίγυρου. Συγκρίνουν το σπίτι, τα έπιπλα, τα ρούχα, όλα τους τα πράγματα με των άλλων. Συγκρίνουν τις ιδέες τους, την εξυπνάδα των παιδιών τους με των άλλων· και τότε ο φθόνος γίνεται το μυστικό ελατήριο της ενέργειας.
Δυστυχώς, όλος ο μηχανισμός της κοινωνίας στηρίζεται στον φθόνο και στο πνεύμα της απόκτησης. Όλος ο κόσμος φθονεί όλον τον κόσμο. Φθονούμε ιδέες, πράγματα, πρόσωπα, και θέλουμε να αποκτήσουμε χρήματα -περισσότερα χρήματα-, νέες θεωρίες, νέες ιδέες που στοιβάζουμε στην μνήμη, νέα πράγματα για να καταπλήξουμε τους ομοίους μας κ.ο.κ.
ΣΤΗΝ ΑΛΗΘΙΝΗ, ΓΝΗΣΙΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ υπάρχει αγάπη, όχι ξερή αναπαραγωγή της μνήμης. Όσα εμπιστευόμαστε στην μνήμη γρήγορα λησμονούνται, γιατί η μνήμη είναι άπιστη. Οι σπουδαστές συσσωρεύουν στις αποθήκες της μνήμης ιδανικά, θεωρίες, ολόκληρα κείμενα που σε τίποτα δεν ωφελούν στην πράξη της ζωής, γιατί στο τέλος σβήνουν χωρίς να αφήνουν ίχνος.
Όσοι ζουν διαρκώς διαβάζοντας μηχανικά και χαίρονται να συλλέγουν θεωρίες στην μνήμη, καταστρέφουν τον νου· τον τραυματίζουν θανάσιμα. Δεν στρεφόμαστε εναντίον της αληθινής, βαθιάς και συνειδητής μελέτης — αυτής που θεμελιώνεται στην σε βάθος κατανόηση. Καταδικάζουμε τις απαρχαιωμένες μεθόδους της εξωπραγματικής εκπαίδευσης: κάθε μηχανικό σύστημα μελέτης, κάθε μορφή απομνημόνευσης κ.λπ. Η αποστήθιση περισσεύει εκεί όπου υπάρχει αληθινή κατανόηση.
Χρειάζεται μελέτη· χρειάζονται χρήσιμα βιβλία· χρειάζονται οι εκπαιδευτικοί του σχολείου, του λυκείου και του πανεπιστημίου. Χρειάζεται ο γκουρού, οι πνευματικοί καθοδηγητές, οι Μαχάτμα κ.λπ., αλλά είναι απαραίτητο να κατανοούμε ολοκληρωμένα τις διδασκαλίες -όχι απλώς να τις αποθηκεύουμε στις αποθήκες της άπιστης μνήμης μας.
Ποτέ δεν θα είμαστε αληθινά ελεύθεροι όσο διατηρούμε την κακή συνήθεια να συγκρίνουμε τον εαυτό μας, είτε με τις αναμνήσεις που έχουμε αποθησαυρίσει στην μνήμη, είτε με το ιδανικό. Με αυτό που φιλοδοξούμε να γίνουμε και δεν είμαστε. Όταν πράγματι κατανοούμε τις διδασκαλίες που λάβαμε, δεν χρειάζεται να τις θυμόμαστε ούτε να τις μετατρέπουμε σε ιδανικά.
Όπου υπάρχει σύγκριση αυτού που είμαστε εδώ και τώρα με αυτό που θέλουμε να γίνουμε αργότερα, όπου συγκρίνεται η παρούσα πρακτική μας ζωή με το ιδανικό ή το μοντέλο στο οποίο θέλουμε να συμμορφωθούμε, δεν μπορεί να υπάρξει αληθινή αγάπη.
Κάθε σύγκριση είναι ολέθρια· κάθε σύγκριση γεννά φόβο, φθόνο, υπερηφάνεια κ.ο.κ. Φόβο ότι δεν θα πετύχουμε αυτό που θέλουμε· φθόνο για την πρόοδο των άλλων· υπερηφάνεια γιατί πιστεύουμε πως είμαστε ανώτεροι από τους υπόλοιπους.
Το σημαντικό, στην πρακτική ζωή που ζούμε -είτε είμαστε άσχημοι, φθονεροί, εγωιστές, άπληστοι κ.λπ.- είναι να μη στήνουμε προσωπείο «αγίου», αλλά να ξεκινήσουμε από το απόλυτο μηδέν και να κατανοήσουμε σε βάθος τον εαυτό μας, έτσι όπως είμαστε, όχι όπως θέλουμε να είμαστε ή όπως προσποιούμαστε ότι είμαστε.
Είναι αδύνατον να διαλύσουμε το Εγώ, τον ίδιο μας τον εαυτό, αν δεν μάθουμε να αυτοπαρατηρούμαστε και να συλλαμβάνουμε, για να κατανοούμε, αυτό που πραγματικά είμαστε, εδώ και τώρα, με τρόπο ουσιαστικό και απολύτως πρακτικό.
Αν πράγματι θέλουμε να καταλάβουμε, οφείλουμε να ακούμε τους πνευματικούς οδηγούς μας κ.λπ. Τα αγόρια και τα κορίτσια του «νέου κύματος» φαίνεται πως έχουν χάσει το αίσθημα σεβασμού και εκτίμησης προς γονείς, δασκάλους και πνευματικούς καθοδηγητές. Είναι αδύνατον να κατανοήσουμε σε βάθος τις διδασκαλίες όταν δεν ξέρουμε να τιμούμε αυτούς που τις μεταδίδουν.
Η απλή, μηχανική ανάμνηση όσων μάθαμε «παπαγαλιστί», χωρίς εσωτερική κατανόηση, ακρωτηριάζει τον νου και την καρδιά και γεννά φθόνο, φόβο, υπερηφάνεια κ.ά. Όταν, αντιθέτως, ακούμε αληθινά, συνειδητά και σε βάθος, αναβλύζει από μέσα μας μια θαυματουργή δύναμη. Μια κατανόηση υπέροχη, φυσική και απλή, απαλλαγμένη από κάθε μηχανική διεργασία και από την ανάγκη της στείρας ενθύμησης.
Αν απαλλάξουμε το μυαλό του μαθητή από την τεράστια προσπάθεια της αποστήθισης, τότε γίνεται απολύτως εφικτό να του διδάξουμε την δομή του πυρήνα και να του εξηγήσουμε την Σχετικότητα και την θεωρία των Κβάντων. Όπως έχουμε συζητήσει με ορισμένους καθηγητές λυκείων, πολλοί επιμένουν -σχεδόν με φανατισμό- σε μια παλαιά, απαρχαιωμένη και εξωπραγματική παιδαγωγική. Θέλουν οι μαθητές να τα μαθαίνουν όλα απ’ έξω, ακόμη κι αν δεν τα καταλαβαίνουν. Κάποιες φορές παραδέχονται ότι «καλύτερα η κατανόηση από την αποστήθιση», αλλά επιμένουν πως οι τύποι της Φυσικής, της Χημείας, των Μαθηματικών κ.λπ. πρέπει να χαράσσονται στην μνήμη.
Είναι φανερό ότι αυτή η αντίληψη είναι εσφαλμένη. Όταν ένας τύπος της Φυσικής, της Χημείας ή των Μαθηματικών έχει κατανοηθεί, όχι μόνο στο διανοητικό επίπεδο αλλά και στα άλλα στρώματα του νου, όπως το υποσυνείδητο, ασυνείδητο, υπερσυνείδητο κ.λπ., δεν χρειάζεται να «καρφωθεί» στην μνήμη· γίνεται μέρος της ψυχής μας και μπορεί να εκδηλωθεί ως άμεση, ενστικτώδης γνώση, όποτε το απαιτούν οι συνθήκες της ζωής.
Αυτή η ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ γνώση μας προσφέρει μια μορφή ΠΑΝΤΟΓΝΩΣΙΑΣ· έναν τρόπο συνειδητής, αντικειμενικής εκδήλωσης.
@GYPAS / 2025
