Κάθε μέρα, οι άνθρωποι συναντιούνται, βγαίνουν ραντεβού, έχουν συνευρέσεις της μίας νύχτας, ερωτεύονται και χωρίζουν. Όλα αυτά χωρίς καμία κρατική παρέμβαση. Γιατί λοιπόν οι κρατιστές επιτρέπουν την αναρχία στις ερωτικές γνωριμίες, ενώ απαιτούν την κρατική παρέμβαση αλλού; Εν μέρει, πιστεύουν ότι οι ερωτικές γνωριμίες είναι κάτι πολύ προσωπικό για να εμπλέκονται οι κρατικοί φορείς. Και όντως είναι. Όμως αυτό το επιχείρημα δεν επαρκεί, γιατί οι ερωτικές γνωριμίες δεν είναι το μόνο προσωπικό στοιχείο της ζωής κάποιου. Το ίδιο είναι και η δουλειά του.
Για τους υπερασπιστές του κράτους, η «αναρχία» είναι μια τρομακτική έννοια. Ισχυρίζονται ότι χρειαζόμαστε την κρατική παρέμβαση για να μας προστατεύσει, αλλιώς θα ανοίξουν οι πύλες της κόλασης.
Ωστόσο, στην πραγματικότητα βιώνουμε την αναρχία κάθε μέρα, σε μια από τις πιο κρίσιμες πτυχές της ζωής μας: τις ερωτικές γνωριμίες. Κάθε μέρα, οι άνθρωποι συναντιούνται, βγαίνουν ραντεβού, έχουν συνευρέσεις της μίας νύχτας, ερωτεύονται και χωρίζουν. Όλα αυτά χωρίς καμία κρατική παρέμβαση.
Τα ερωτικά ραντεβού, αν και σπάνια περιλαμβάνουν την άμεση ανταλλαγή χρημάτων για υπηρεσίες, είναι ωστόσο μια αγορά όπως και η αγορά εργασίας. Οι ενδιαφερόμενοι αναζητούν αμοιβαία επωφελείς σχέσεις με άλλους ανθρώπους, που έχουν ό,τι χρειάζονται και επιθυμούν αυτό που τους προσφέρουν. Οι ελεύθεροι στρέιτ άνδρες, για παράδειγμα, αναζητούν αμοιβαία ευχάριστες σχέσεις με διαθέσιμες στρέιτ γυναίκες. Εάν δύο άτομα επιθυμούν μια σχέση με το ίδιο άτομο, συχνά θα πολεμήσουν για χάρη του -σκεφτείτε το The Bachelor. Αυτό αντικατοπτρίζει το πώς δύο εργοδότες που θέλουν και οι δύο να προσλάβουν την ίδια υπάλληλο μπορεί να πολεμήσουν για αυτήν, για παράδειγμα με έναν πόλεμο προσφορών για την εργασία της.
Αυτή η αγορά γνωριμιών είναι σχεδόν αμιγής αναρχία. Κανένας κρατικός γραφειοκράτης δεν σας λέει με ποιον θα βγείτε ραντεβού. Οι λευκές στρέιτ γυναίκες δεν είναι νομικά υποχρεωμένες να βγαίνουν ραντεβού μόνο με λευκούς στρέιτ άνδρες. Παρ’ ό,τι οι σεξουαλικές πράξεις με ανηλίκους απαγορεύονται, οποιοσδήποτε άνω των δεκαοκτώ ετών μπορεί να βγαίνει ραντεβού με οποιονδήποτε άλλον άνω των δεκαοκτώ ετών.
Και μόλις αρχίσετε να βγαίνετε με κάποιον, κανένας κρατικός φορέας δεν μπαίνει στην μέση, για να σας πει πώς πρέπει να εξελιχθεί η σχέση. Δεν υπάρχουν νόμοι σχετικά με το ποια εστιατόρια είναι «κατάλληλα» για ένα πρώτο ραντεβού, δεν υπάρχουν επαχθείς κανόνες σχετικά με το πόσες ώρες μπορεί να διαρκέσει ένα ραντεβού ή πόσα ποτά μπορεί να πιει κανείς σ’ ένα πάρτι.
Και ελλείψει κρατικών κανόνων, ανακύπτουν ανεπίσημοι κώδικες συμπεριφοράς. Αναδύονται κοινωνικοί κανόνες, προερχόμενοι από τον πληθυσμό και διαμορφωμένοι από το κοινωνικό σύνολο. Για έναν άντρα είναι πρέπον να πληρώσει το δείπνο στην γυναίκα. Το να μεθύσετε στο πρώτο ραντεβού είναι απογοητευτικό. Το να βγαίνετε ραντεβού με κάποιο άλλο άτομο παράλληλα – η απάτη – είναι ανήθικο και αποτελεί γενικά αιτία χωρισμού.
Κανένας κρατικός αξιωματούχος δεν έφτιαξε αυτούς τους κανόνες. Κανένα Τμήμα Ασφαλών και Υπεύθυνων Ραντεβού δεν όρισε αυτούς τους κώδικες νομοθετικά. Αντίθετα, διαμορφώθηκαν οργανικά. Ο πολιτισμός, από τις τηλεοπτικές εκπομπές όπως το Friends μέχρι τα αγαπημένα μας τραγούδια, διαμορφώνει τα κοινωνικά μας ήθη. Το πώς συμπεριφέρονται οι φίλοι μας όταν βγαίνουν ραντεβού επηρεάζει το πώς συμπεριφερόμαστε εμείς. Αν οι φίλες σας λένε ότι είναι λάθος να απατάτε ένα αγόρι με το οποίο βγαίνετε ραντεβού, πιθανότατα θα το υιοθετήσετε ως κανόνα του έρωτα.
Το αποτέλεσμα είναι η αναρχία: όχι η απουσία κανόνων, αλλά η απουσία κυβερνώντων που υπαγορεύουν πώς να συμπεριφερόμαστε και που κλείνουν στην φυλακή όσους δεν συμμορφώνονται.
Φυσικά, η θρησκεία έχει γενικά διαμορφώσει τα ήθη μας γύρω από τις ερωτικές γνωριμίες και τον έρωτα γενικά. Και στον βαθμό που τα κράτη έχουν ενισχύσει τις θρησκείες και έχουν εξαπλώσει την επιρροή τους, θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι έχουν διαμορφώσει έτσι το τοπίο των ερωτικών μας γνωριμιών. Για παράδειγμα, η υιοθέτηση του Χριστιανισμού από την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία τον τέταρτο και τον πέμπτο αιώνα μ.Χ., συνέβαλε πάρα πολύ στην διάδοση αυτής της θρησκείας. Και ο Χριστιανισμός έχει διαμορφώσει προφανώς τους κώδικές μας γύρω από τον γάμο και, κατ’ επέκταση, τις ερωτικές γνωριμίες. Αυτή είναι σίγουρα μια έγκυρη κριτική. Θα ήθελα μόνο να επισημάνω, προς υπεράσπιση, ότι ελάχιστα σύγχρονα κράτη είναι θεοκρατίες, και επομένως δεν έχουν πλέον αυτόν τον ρόλο στην διαμόρφωση των ηθών μας σε σχέση με τις ερωτικές γνωριμίες. Οι θρησκευτικοί θεσμοί, παρ’ ό,τι κάποτε επικυρώθηκαν από το κράτος, έχουν εισχωρήσει τόσο πολύ στην λαϊκή κουλτούρα που δεν υπολογίζονται πλέον ως κρατικοί. Επιπλέον, έχουν αναδυθεί κοσμικές συνήθειες γνωριμιών τις οποίες οι θρησκείες αγνοούν ή στις οποίες αντιτίθενται ενεργά (δυσκολεύομαι να φανταστώ τον Παπισμό να επικυρώνει μια εφήμερη σχέση, για παράδειγμα), γεγονός που ενισχύει την φύση των «κανόνων» μας για τα τις ερωτικές γνωριμίες.
Λοιπόν, τι θα γινόταν αν η αγορά γνωριμιών ρυθμιζόταν όπως κάποιοι άλλοι κλάδοι; Στην πραγματικότητα, ένα υποσύνολό τους είναι η αγορά του γάμου. Οι κρατικοί κανόνες γύρω από τον γάμο, όχι μόνο δεν τον βελτιώνουν ως έννοια, αλλά τον καθιστούν δαπανηρό και (σ.σ. εκβιαστικά) αποκλειστικό. Οι κανονισμοί δημιουργούν στρεβλά κίνητρα: το υψηλό κόστος ενός νομικού διαζυγίου, για παράδειγμα, ωθεί κάποιους δυστυχισμένους μέσα στο γάμο τους ανθρώπους να παραμένουν μαζί. Όχι πολύ καιρό πριν, οι διαφυλετικοί γάμοι ήταν απαγορευμένοι, καθώς το κράτος ενέκρινε και ενθάρρυνε τον ρατσισμό. Σήμερα, πολλά κράτη εξακολουθούν να υπαγορεύουν ότι μόνο στρέιτ άνδρες και στρέιτ γυναίκες μπορούν να παντρευτούν(*). Οι μη μονογαμικοί γάμοι είναι παράνομοι. Οι Dargers, μια οικογένεια τριών γυναικών και ενός άνδρα που είναι όλοι παντρεμένοι μεταξύ τους, αντιμετωπίζουν την απειλή της φυλάκισης για το αδίκημα της συμμετοχής σε μια μη εγκεκριμένη από το κράτος σχέση.
(* Το ζήτημα της υιοθεσίας από ζεύγη του ίδιου φύλου είναι τελείως διαφορετικό, αφού αφορά τα παιδιά, και δεν πρέπει να συγχέεται με την σύναψη νομικών, γαμιαίων σχέσεων μεταξύ ενηλίκων, όπως είναι π.χ. το σύμφωνο συμβίωσης.)
Αυτοί οι κανονισμοί, όπως πολλές κρατικές ενέργειες, φαινομενικά έχουν σχεδιαστεί για να προστατεύσουν κάτι: σε αυτήν την περίπτωση την «ιερότητα του γάμου». Όμως η κρατική παρέμβαση δεν μπορεί να κάνει τις ιδιωτικές ενώσεις ισχυρότερες ή πιο ιερές. Το μόνο που μπορούν να κάνουν είναι να αποκλείσουν μεγάλες κατηγορίες ανθρώπων από την πράξη του γάμου και να επιβάλουν γραφειοκρατία στα ζευγάρια που επιτρέπεται να συνάψουν μια νόμιμη ένωση.
Ποια από αυτές τις δύο αγορές είναι λοιπόν καλύτερη; η άναρχη αγορά των ερωτικών γνωριμιών ή η ρυθμιζόμενη, περιορισμένη, γραφειοκρατική αγορά του γάμου;
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπάρχει η πιθανότητα κατάχρησης στην αγορά των γνωριμιών. Οι γλοιώδεις άνδρες μπορεί να συμπεριφερθούν άσχημα στις γυναίκες. Οι ανέντιμες γυναίκες μπορεί να απατήσουν τους άντρες. Μερικοί άνθρωποι μεθάνε υπερβολικά και κάνουν πράγματα για τα οποία μετανιώνουν. Οι χωρισμοί μπορούν να προκαλέσουν τεράστια συναισθηματική δυσφορία. Εμείς ως κοινωνία το αναγνωρίζουμε, αλλά δεν πιστεύουμε ότι αυτός ο κίνδυνος απαιτεί κρατική παρέμβαση. Αντίθετα, τα άτομα αναλαμβάνουν δράση για να μετριάσουν τις παραπάνω ζημίες. Μια κοπέλα που βγαίνει ραντεβού με έναν γλοιώδη άντρα θα πει στις φίλες της γι’ αυτόν, δίνοντάς του ουσιαστικά μια αρνητική κριτική που θα καθοδηγήσει τις άλλες κοπέλες μακριά του. Οι άνθρωποι που πίνουν πάρα πολύ και εκδηλώνουν συμπεριφορές για τις οποίες αργότερα μετανιώνουν θα μάθουν από τα λάθη τους και θα αποφύγουν μια παρόμοια συμπεριφορά στο μέλλον. Κάνουν βέβαια ξανά παρόμοια λάθη, αλλά συνολικά, η αγορά γνωριμιών περιέχει μια ποικιλία σύνθετων μηχανισμών μέσω των οποίων ασκείται κοινωνική πίεση για να γίνουν διακρίσεις εις βάρος εκείνων που παραβιάζουν τους κανόνες των ερωτικών γνωριμιών, ενώ ευνοούνται εκείνοι που λειτουργούν σύμφωνα με τους καθιερωμένους κανόνες.
Ερωτικές Γνωριμίες και άλλες Αγορές
Γιατί λοιπόν οι κρατιστές επιτρέπουν την αναρχία στις ερωτικές γνωριμίες, ενώ απαιτούν την κρατική παρέμβαση αλλού;
Εν μέρει, πιστεύουν ότι οι ερωτικές γνωριμίες είναι κάτι πολύ προσωπικό για να εμπλέκονται οι κρατικοί φορείς. Και όντως είναι. Η σχέση κάποιου με το ταίρι του αντικατοπτρίζει μοναδικές και ιδιωτικές πτυχές της ζωής του, και δεν είναι υπόθεση του κράτους. Όμως αυτό το επιχείρημα δεν επαρκεί, γιατί οι ερωτικές γνωριμίες δεν είναι το μόνο προσωπικό στοιχείο της ζωής κάποιου. Το ίδιο είναι και η δουλειά ενός ατόμου, όπου αφιερώνει χρόνο για να μάθει τι είναι απαραίτητο για την δημιουργία ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας αξίας. Πολλοί άνθρωποι περνούν σαράντα ώρες την εβδομάδα – σχεδόν το ένα τέταρτο της ζωής τους – δουλεύοντας. Μια καριέρα, όπως και μια σχέση, συχνά αντανακλά μοναδικές αξίες, ιδέες και πάθη. Είναι τόσο προσωπική όσο κι η ζωή κάποιου που βγαίνει ραντεβού.
Το ίδιο είναι, επίσης, είναι η προσωπική επιλογή του αυτοκινήτου. Το ίδιο και οι παράνομες ουσίες που επιλέγουν να καταναλώνουν ορισμένοι άνθρωποι. Το ίδιο και η απόφαση κάποιου να χρησιμοποιήσει τύπους φαρμάκων που ο FDA δεν εγκρίνει. Εάν δεχθούμε ότι τα προσωπικά θέματα δεν πρέπει να ρυθμίζονται, τότε πρέπει να εφαρμόσουμε αυτό το μάθημα στις περισσότερες ανθρώπινες συμπεριφορές.
Εν μέρει, οι κρατιστές πιστεύουν ότι οι κρατικοί κανονισμοί στην αγορά γνωριμιών θα έκαναν περισσότερο κακό παρά καλό. Και πράγματι αυτό θα έκαναν. Αλλά, αν οι νόμοι κατά των χωρισμών είναι τόσο παράλογοι, είναι άραγε λιγότερο παράλογοι οι νόμοι κατά των απολύσεων – κατά του τερματισμού της πρώην αμοιβαία επωφελούς οικονομικής σχέσης μεταξύ δύο ανθρώπων; Εάν οι νόμοι που υπαγορεύουν ότι πρέπει να βγαίνετε ραντεβού με έναν άνδρα (ή γυναίκα) συγκεκριμένου διαμετρήματος εγκεκριμένου από το κράτος θα ήταν προσβλητικοί, είναι λιγότερο προσβλητικοί οι νόμοι που ορίζουν ότι πρέπει να εργάζεστε μόνο για συγκεκριμένους μισθούς που εγκρίνονται από το κράτος; Και οι δύο καταπατούν την ανθρώπινη εξουσία και περιορίζουν τις επιλογές μας «για το καλό μας».
Εγγενώς, συνειδητοποιούμε ότι οι κρατικοί κανόνες γύρω από τα ραντεβού θα ήταν παράλογοι. Αντιλαμβανόμαστε ότι οι κυβερνητικοί φορείς δεν έχουν καμία δουλειά να μπαίνουν δια της βίας στην ιδιωτική μας ζωή και πώς οι προσπάθειές τους να το κάνουν στην αγορά γάμου απλώς κάνουν τα πράγματα χειρότερα. Αντιλαμβανόμαστε πόσο σαθρός είναι ο ισχυρισμός ότι το κράτος πρέπει να θεσπίζει κανόνες και κανονισμούς επειδή οι ιδιωτικοί φορείς δεν μπορούν να το κάνουν. Μήπως είναι καιρός να εφαρμόσουμε αυτή την συνειδητοποίηση και στις άλλες αγορές;
@Άρθρο του Julian Adorney.
