Απόρρητο, ισχύς, δημοσιονομική πολιτική και φτωχοποίηση: Οι τέσσερις λόγοι για να ανησυχείτε για τα CBDC (Κρατικά Ψηφιακά Νομίσματα)
Τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών πρέπει να είναι συγκεντρωτικά και να μπορούν να χειραγωγηθούν σε κάποιο βαθμό, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για την εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής, που είναι και ο στόχος των κεντρικών τραπεζών. Αυτό το χαρακτηριστικό τους τα καθιστά μια πολύ επικίνδυνη πρόταση.
Έχει γίνει πλέον σαφές ότι τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών (σ.σ. κρατικών) τραπεζών, ή αλλιώς CBDC, θα είναι το μέλλον μας και η τεχνολογία θα αλλάξει θεμελιωδώς την χρήση του χρήματος και το οικονομικό σύστημα συνολικά.
Οι μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου και οι κεντρικές τους τράπεζες ανακοίνωσαν ότι εργάζονται πάνω σε CBDC: η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα του Καναδά και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) ακολουθούν την Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας, η οποία ήδη δοκιμάζει το CBDC της με περισσότερες από πενήντα χιλιάδες οι πολίτες. Οι Μπαχάμες εξέδωσαν το ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τους τράπεζας —το «sand dollar» — τον Οκτώβριο του 2020.
Τα CBDC υπόσχονται ταχύτερους διακανονισμούς, μεγαλύτερη ασφάλεια, ευκολία στην χρήση, άμεση εφαρμογή της νομισματικής πολιτικής (αν θεωρείτε ότι αυτό αποτελεί βελτίωση) και κόστος συναλλαγών χαμηλότερο από τα μετρητά. Στο μέλλον, αυτά τα πλεονεκτήματα θα τονίζονται ακατάπαυστα από ειδικούς και πολιτικούς, για να κάνουν την τεχνολογία ελκυστική σε ολόκληρο τον πληθυσμό.
Αν και όλα αυτά τα πλεονεκτήματα είναι αληθινά, είναι επίσης σημαντικό να σκεφτούμε τις επιπτώσεις της τεχνολογίας και το πώς αυτή θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά την οικονομία και τους πολίτες. Υπάρχουν διάφοροι τύποι CBDC με διάφορους βαθμούς κινδύνου και είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τις διακριτικές λεπτομέρειες αυτών των συστημάτων. Ωστόσο, όλα τα CBDC πρέπει να είναι συγκεντρωτικά και να μπορούν να χειραγωγούνται σε κάποιο βαθμό, διότι διαφορετικά η νομισματική πολιτική δεν θα ήταν εφικτή.
Σε αντίστιξη, το bitcoin ανθεί λόγω των αποκεντρωμένων, ανοιχτών, δημόσιων, χωρίς σύνορα, ουδέτερων και ανθεκτικών σε παραβιάσεις και λογοκρισία ιδιοτήτων του. Ανάλογα με τον τύπο τους, τα CBDC μπορούν να γίνουν ακριβώς το αντίθετο, ειδικά εάν οι κεντρικές τράπεζες προσφέρουν λογαριασμούς στο ευρύ κοινό, εφαρμόζοντας αυτό που είναι γνωστό ως άμεσο μοντέλο CBDC.
Παρακάτω θα δείτε τέσσερα σενάρια για το πώς τα CBDC έχουν την δυνατότητα να υπονομεύσουν την οικονομική σταθερότητα και να εξαλείψουν το απόρρητο των συναλλαγών.
Συγκεντρωτισμός της εξουσίας στο οικονομικό σύστημα.
Τα κράτη δεν έχουν το αλάθητο. Στις ΗΠΑ, ανατρέξτε στην κυκλοφορία του healthcare.gov, ή των παραβιάσεων σε ομοσπονδιακό και κρατικό επίπεδο που αφορούν ευαίσθητα δεδομένα σε περισσότερες από 300 εκατομμύρια περιπτώσεις τα τελευταία δέκα χρόνια. Με τα CBDC, ολόκληρο το οικονομικό σύστημα θα μπορούσε να οδηγηθεί στο χείλος του γκρεμού λόγω κακών ενημερώσεων του συστήματος (updates) ή διαρροών δεδομένων του συγκεντρωτικού ledger, το οποίο δεν θα προστατεύεται από την απόδειξη εργασίας (proof-of-work) με τον ίδιο τρόπο όπως το bitcoin.
Για το bitcoin, χρειάστηκε μια δεκαετία για να δημιουργηθεί μια ισχυρή αποκεντρωμένη υπολογιστική ισχύς για να διασφαλιστεί η ακεραιότητα του blockchain. Τα κράτη δεν θα φτάσουν σε τέτοια άκρα και θα είναι αναγκασμένα να βασίζονται σε διαφορετικούς, πιο εύθραυστους τρόπους προστασίας του κεντρικού καθολικού (ledger).
CBDCs = Ένας δυστοπικός εφιάλτης
Το κράτος τείνει να συλλέγει όσο περισσότερα δεδομένα των πολιτών του μπορεί, δίχως να έχει συνέπειες. Αυτό συμβαίνει υπό το πρόσχημα της ασφάλειας, όπως στο διάταγμα του κυβερνήτη της πολιτείας του Μίσιγκαν για τεκμηρίωση των προσωπικών πληροφοριών κάθε πελάτη ώστε να περιορίζεται η εξάπλωση του covid-19, ή με το πρόσχημα της παρώθησης των ανθρώπων να γίνουν υποδειγματικοί πολίτες όπως στην περίπτωση της Κίνας. Φανταστείτε ένα σύστημα κοινωνικής βαθμολόγησης σε συνδυασμό με CBDC. Όλες οι αγοραστικές σας αποφάσεις θα μπορούσαν να επηρεάζουν την βαθμολογία σας, από την οποία θα βασίζονται τα πάντα.
Κάνατε μια δωρεά σε έναν «λάθος» μη κερδοσκοπικό οργανισμό όπως το WikiLeaks; Ωχ, δεν επιτρέπεται πλέον να αγοράσετε εισιτήρια για το τρένο. Αγοράσατε μερικά ενδιαφέροντα «παιχνίδια ενηλίκων» για σας και την σύζυγό σας; Ωχ, όχι, το πιστωτικό υπόλοιπό σας μπορεί να μειωθεί, ή η αίτησή σας για εκείνη την δημόσια θέση να μην γίνει αποδεκτή.
Εάν κάνετε παρέα με τους λάθος ανθρώπους, η βαθμολογία σας ως πολίτης, η οποία είναι κρίσιμη για αγορές, θέσεις εργασίας, ταξίδια και πολλά άλλα, θα υποστεί τις συνέπειες. Συνδυάστε αυτό το επίπεδο επιτήρησης με την δυνατότητα παρακολούθησης οποιασδήποτε απόφασης για αγορές παίρνετε και έχετε την τέλεια συνταγή για την δημιουργία του Μεγάλου Αδελφού, που θα παίρνει μάλιστα και (κρυπτο)στεροειδή.
Τέλος στην άτυπη, «μαύρη» οικονομία
Πάνω από το 60% των θέσεων εργασίας σε όλο τον κόσμο λειτουργούν στην άτυπη οικονομία. Αυτό προκύπτει από την έλλειψη θεσμών ελεύθερης αγοράς, όπως το κράτος δικαίου, τα δικαιώματα ιδιοκτησίας και το σταθερό νόμισμα σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Αλλά ακόμη και σε ανεπτυγμένες χώρες όπως οι ΗΠΑ, η άτυπη οικονομία παίζει τεράστιο ρόλο. Εδώ η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας εκτιμά ότι υπάρχουν τουλάχιστον 30 εκατομμύρια θέσεις εργασίας που βασίζονται στην μαύρη αγορά.
Πρόκειται για πολλά μέσα διαβίωσης που απειλούνται από τα CBDC. Η άτυπη οικονομία περιλαμβάνει και αβλαβή πράγματα, όπως το να πληρώνεις τον γείτονά σου για να φτιάξει την στέγη σου, ή να πληρώνεις έναν έφηβο για να φροντίζει την αυλή σου.
Πολλές δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουμε όλοι εμπίπτουν στην άτυπη οικονομία και είναι αποτελεσματικές. Κάνουν την ζωή πιο εύκολη, ξεπερνούν την άχρηστη γραφειοκρατία και εξοικονομούν χρήματα. Αυτό δεν αρέσει στο κράτος, γιατί δεν μπορεί να δημιουργήσει φορολογικά έσοδα. Η ύπαρξη ενός κυβερνητικού καθολικού (ledger) που παρακολουθεί κάθε συναλλαγή θα καθιστούσε πρακτικά αδύνατο να γίνει οτιδήποτε στην άτυπη οικονομία και ένα τεράστιο κομμάτι των 30 εκατομμυρίων θέσεων εργασίας θα εξαφανιζόταν.
Ένα CBDC ανοίγει το δρόμο για μια κοινωνία χωρίς μετρητά, η οποία είναι πολύ συμφέρουσα για το κράτος. Έτσι, θα μπορούσε να είναι το τέλος των άτυπων αγορών, οι οποίες αποτελούν συχνά ένα ασφαλές καταφύγιο για πολλούς ανθρώπους υπό το πρίσμα ενός διαρκώς διευρυνόμενου ρυθμιστικού κράτους.
Κεντρικές Τράπεζες και Δημοσιονομική Πολιτική
Ομολογουμένως, η πανδημία έχει κάνει τις κεντρικές τράπεζες να λειτουργούν σχεδόν σε συμφωνία με την δημοσιονομική πολιτική. Τα κράτη «τονώνουν» την οικονομία όσο ποτέ άλλοτε. Φυσικά, δημιουργούν τεράστια ελλείμματα κάνοντας το αυτό. Λόγω των συμπιεσμένων επιτοκίων, οι αποδόσεις των ομολόγων είναι ιστορικά χαμηλές και η ζήτηση για ομόλογα χαμηλή. Κανονικά τι συμβαίνει; Τα κράτη δεν θα εξέδιδαν τόσο δημόσιο χρέος. Αλλά τα κράτη δεν χρειάζεται να ανησυχούν, εάν υπάρχει άπειρη ζήτηση που παράγεται με το πάτημα ενός κουμπιού από την Fed. Η Fed αγοράζει κατά κύριο λόγο όλο το νέο χρέος και στην συνέχεια ένα μέρος σε δευτερογενείς αγορές. Πρόκειται για μια έμμεση νομισματοποίηση του δημόσιου χρέους.
Βέβαια, τα CBDC θα μπορούσαν να καταργήσουν εντελώς την δημοσιονομική πολιτική. Οι κεντρικές τράπεζες θα μπορούσαν αμέσως να δημιουργούν μετρητά και να τα μοιράζουν σε μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Τα άτομα με υψηλότερες αποταμιεύσεις θα μπορούσαν να έχουν υψηλότερα επιτόκια από εκείνους που δεν αποταμιεύουν. Τα δημοσιονομικά κίνητρα και η πολυεπίπεδη προσέγγιση των επιτοκίων είναι όλα εφικτά, όταν το κράτος διαθέτει όλα τα οικονομικά σας δεδομένα. Τα κράτη θα υποστηρίξουν ότι κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά επωφελές.
Ωστόσο, φέρει τον κίνδυνο της χειραγώγησης, της οικονομικής κακοδιαχείρισης και οδηγεί σε μια ακόμη ταχύτερη νομισματοποίηση του δημόσιου χρέους, το κόστος του οποίου πρέπει να αντιμετωπίσουμε όλοι διατηρώντας χρήματα με ολοένα και λιγότερη αγοραστική δύναμη.
Υπάρχουν πολλοί περισσότεροι λόγοι για να είστε επιφυλακτικοί με τα CBDC, αλλά ελπίζω ότι αυτό το άρθρο θα σας παρακινήσει να αναλογιστείτε τα αποτελέσματα αυτής της τεχνολογίας και τι σημαίνει για εσάς και το μέλλον σας. Αυτό που ακούγονται σαν ένας τραβηγμένος, δυστοπικός εφιάλτης είναι ήδη πραγματικότητα στην Κίνα.
Ψηφιακό γουάν της Κίνας: Απειλή για την ελευθερία
Πολλοί παρατηρητές αντιμετωπίζουν το σχέδιο της Κίνας για ένα ψηφιακό νόμισμα κεντρικής τράπεζας (CBDC) ως μια αυστηρά προοδευτική, τεχνική κίνηση που θα πρέπει να μιμηθούν άλλα έθνη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, ειδικότερα, ανησυχούν ότι η Κίνα έχει ήδη ένα μεγάλο προβάδισμα, το οποίο μπορεί να απειλήσει την κυριαρχία του δολαρίου ως αποθεματικό νόμισμα. Αν και ο υποτιθέμενος σκοπός της παροχής ενός ψηφιακού γιουάν είναι να μειωθεί το κόστος των συναλλαγών και να γίνει το σύστημα πληρωμών πιο αποτελεσματικό, οι ίδιοι οι Κινέζοι έχουν καλούς λόγους να μην συμμερίζονται αυτήν την αισιόδοξη άποψη.
Η πραγματική πρόθεση της εισαγωγής ενός ψηφιακού γιουάν είναι πιο πιθανό να είναι η αύξηση του κρατικού ελέγχου του συστήματος πληρωμών και η στενή παρακολούθηση των συναλλαγών και ακόμη και της προσωπικής συμπεριφοράς.
Η κίνηση της Κίνας προς μια κοινωνία χωρίς μετρητά.
Ο ισχυρισμός ότι το ψηφιακό γιουάν είναι απαραίτητο για την παροχή στο κινεζικό κοινό με πιο αποτελεσματικές εναλλακτικές λύσεις αντί του χαρτονομίσματος παραβλέπει τις εναλλακτικές που είναι ήδη διαθέσιμες σε αυτούς μέσω μη κρατικών παρόχων υπηρεσιών πληρωμών. Η Κίνα έχει κινηθεί γρήγορα προς μια κοινωνία χωρίς μετρητά μέσω της ευρείας χρήσης του Alipay της Tencent του Ant Group και του WeChat Pay.
Τα κινητά τηλέφωνα είναι πανταχού παρόντα και είναι πολύ εύκολο να πληρώσετε μόλις δημιουργηθεί ένας λογαριασμός. Η ευκολία χρήσης εφαρμογών πληρωμών για κινητά και ηλεκτρονικών πορτοφολιών έχει δελεάσει περισσότερους από 900 εκατομμύρια Κινέζους πολίτες να εισέλθουν στην αγορά ψηφιακών πληρωμών.
Η αυξανόμενη δημοτικότητα των μη κρατικών παρόχων πληρωμών έχει δώσει στην PBOC ένα κίνητρο να εκδώσει το δικό της ψηφιακό νόμισμα: το ηλεκτρονικό κινεζικό γουάν (e-CNY), γνωστό και ως σύστημα ψηφιακού νομίσματος και ηλεκτρονικών πληρωμών (DCEP). Έχουν δημιουργηθεί πιλοτικά προγράμματα σε μεγάλες πόλεις και, τον Ιούνιο του 2021, το Πεκίνο έκανε λαχειοφόρο αγορά για να μοιράσει 40 εκατομμύρια RMB (6,2 εκατομμύρια δολάρια) σε ψηφιακά μετρητά.
Οι κάτοικοι συμμετείχαν στην κλήρωση χρησιμοποιώντας δύο τραπεζικές εφαρμογές ώστε να κερδίσουν ένα από τα 200.000 ψηφιακά γιουάν “κόκκινα πακέτα”, το καθένα αξίας περίπου 31$, τα οποία θα δίνονταν για να χρησιμοποιηθούν για αγορές σε επίσημα διαμορφωμένες επιχειρήσεις.
Το πείραμα με το e-CNY θυμίζει το προηγούμενο κίνημα οικονομικής μεταρρύθμισης της Κίνας, που ξεκίνησε το 1979, το οποίο επέτρεψε στις τοποθεσίες να δοκιμάσουν νέες ρυθμίσεις ιδιοκτησίας και να δημιουργήσουν ειδικές οικονομικές ζώνες. Υπό αυτή την έννοια, η κυκλοφορία ενός ψηφιακού γιουάν δεν είναι μόνο από πάνω προς τα κάτω. Αντί να επιβάλλει το νέο σύστημα, το PBOC επιτρέπει στις αγορές να το δοκιμάσουν πριν από την πλήρη εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο. Η λαχειοφόρος αγορά είναι ένας έξυπνος τρόπος για να ενθαρρυνθεί η υιοθεσία του πειράματος αυτού. Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι, σε αντίθεση με το Alipay και το WeChat Pay, το ίδιο το ψηφιακό γιουάν δεν είναι μια ιδιαίτερα εξελιγμένη εναλλακτική λύση στα μετρητά.
Το κύριο πλεονέκτημά του είναι ότι η κυβέρνηση μπορεί να παρακολουθεί πιο εύκολα τις ιδιωτικές συναλλαγές.
Η απειλή για την ελευθερία.
Ο στόχος του PBOC για την ανάπτυξη ενός ψηφιακού γιουάν, όπως αναφέρεται στην πρόσφατη Λευκή Βίβλο της τράπεζας, είναι να οικοδομήσει «ένα ανοιχτό, χωρίς αποκλεισμούς, διαλειτουργικό και καινοτόμο σύστημα υπηρεσιών νομισμάτων για την … ψηφιακή οικονομία. Η Λευκή Βίβλος της PBOC αναφέρει επίσης:
«Εφόσον υπάρχει ζήτηση για το φυσικό RMB, το PBOC ούτε θα σταματήσει να το προμηθεύει ούτε θα το αντικαταστήσει μέσω διοικητικής εντολής. Το e-CNY υποστηρίζει την διαχειριζόμενη ανωνυμία [δηλαδή, η Κίνα είναι πρόθυμη να ανεχθεί έναν βαθμό ανωνυμίας προς το παρόν], η οποία συμβάλλει στην προστασία του απορρήτου και των πληροφοριών χρήστη.»
Αυτές οι δηλώσεις μπορεί να είναι καθησυχαστικές για όσους φοβούνται να μετακομίσουν σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά. Ωστόσο, όπως προειδοποιεί ο οικονομολόγος του Cornell Eswar Prasad στο νέο του βιβλίο, The Future of Money: How the Digital Revolution Is Transforming Currency and Finance, «το ψηφιακό χρήμα της κεντρικής τράπεζας είναι τόσο ισχυρό και αξιόπιστο όσο το ίδρυμα που το εκδίδει». Το πιο σημαντικό, «Σε αυταρχικές κοινωνίες, το χρήμα της κεντρικής τράπεζας σε ψηφιακή μορφή θα μπορούσε να γίνει ένα πρόσθετο όργανο κυβερνητικού ελέγχου επί των πολιτών και όχι απλώς ένα βολικό, ασφαλές και σταθερό μέσο συναλλαγής».
Αυτό φαίνεται ασφαλώς να συμβαίνει υπό τον Πρόεδρο Xi Jinping, ο οποίος έχει καταπολεμήσει σκληρά τόσο την οικονομική όσο και την προσωπική ελευθερία. Δεν υπάρχει ελεύθερη αγορά για ιδέες στην Κίνα, δεν υπάρχει γνήσιο κράτος δικαίου για την προστασία των βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων και το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΚ) που έχει το μονοπώλιο στην εξουσία. Αυτή η θεσμική υποδομή δεν ευνοεί μια ισχυρή κοινωνία των πολιτών, μια ελεύθερη χρηματοπιστωτική αγορά ή εμπιστοσύνη στην διακυβέρνηση.
Θα ήταν ανόητο να πιστεύουμε ότι η Κίνα δεν θα καταργούσε ποτέ τα μετρητά ή ότι το απόρρητο που παρέχεται από τα φυσικά μετρητά θα μπορούσε να προσεγγιστεί από την «διαχειριζόμενη ανωνυμία» υπό ένα καθεστώς ψηφιακού γιουάν. Έτσι, ενώ είναι αλήθεια ότι η ψηφιοποίηση μετρητών και κερμάτων θα μείωνε το κόστος της έκδοσης χρημάτων fiat —όπως υποστήριξε ο Fan Yifei, αναπληρωτής κυβερνήτης της PBOC— είναι επίσης αλήθεια ότι ένα ψηφιακό γουάν θα μείωνε την ατομική ελευθερία.
Ο Alex Gladstein, επικεφαλής στρατηγικής στο Ίδρυμα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχει αναγνωρίσει τον κίνδυνο για την οικονομική ελευθερία και την ιδιωτικότητα που είναι εγγενής στο ψηφιακό νόμισμα της κεντρικής τράπεζας (CBDC), ειδικά σε κατασταλτικά καθεστώτα όπως η Κίνα.
Σύμφωνα με τον Gladstein
«Το τέλος των μετρητών και η ενδιάμεση ανάλυση των χρηματοοικονομικών συναλλαγών επιτρέπουν την επιτήρηση, τον κρατικό έλεγχο και, τελικά, την κοινωνική μηχανική σε μια κλίμακα που δεν φανταζόταν ποτέ οτί θα ήταν δυνατή». Επισημαίνει ότι το κοινωνικό πιστωτικό σύστημα της Κίνας, σε συνδυασμό με ένα ψηφιακό γουάν, ανοίγει το δρόμο προς την «οικονομική παντογνωσία».
Όταν η κυβέρνηση μπορεί να αφαιρέσει τα οικονομικά προνόμια για ανάρτηση της λάθος λέξης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λέγοντας το λάθος πράγμα σε μια κλήση στους γονείς ή αποστολή λάθος φωτογραφίας σε συγγενείς, τα άτομα αυτολογοκρίνονται και επιδεικνύουν εξαιρετική προσοχή. Με αυτόν τον τρόπο, ο έλεγχος των χρημάτων μπορεί να δημιουργήσει ένα κοινωνικό ανατριχιαστικό αποτέλεσμα.
Ο Andrew Liu ανέφερε στο Cato Journal, ότι οι κυβερνητικές αρχές χρησιμοποίησαν κανονισμούς για τις πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου «για να βοηθήσουν το Κομμουνιστικό Κόμμα να διατηρήσει την πλήρη πολιτική, κοινωνική και οικονομική εξουσία», παρόλο που η επίσημη ρητορική είναι ότι αυτοί οι κανονισμοί αποσκοπούν στην πρόληψη της εγκληματικής δραστηριότητας και στην βελτίωση της ασφάλειας πληρωμών μέσω κινητού τηλεφώνου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Σι Τζινπίνγκ και τα στελέχη του στο Κρατικό Συμβούλιο θα μπουν στον πειρασμό να πολιτικοποιήσουν το ψηφιακό γουάν για να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα.
Το σύστημα e-CNY: Η λειτουργία και οι κίνδυνοι του.
Η PBOC έχει ικανούς οικονομολόγους, αλλά βρίσκονται υπό συνεχή πίεση να ακολουθήσουν τον κανόνα του ΚΚΚ. Το σύστημα e-CNY θα είναι ένα σύστημα λιανικής πώλησης δύο επιπέδων: η κεντρική τράπεζα θα διανέμει ψηφιακό νόμισμα σε κρατικές εμπορικές τράπεζες, οι οποίες στην συνέχεια θα ικανοποιούν τις απαιτήσεις των καταναλωτών για e-CNY.
Σε αντίθεση με το bitcoin, το οποίο είναι ένα peer-to-peer, αποκεντρωμένο κρυπτονόμισμα που χρησιμοποιεί blockchain, το ψηφιακό γουάν της Κίνας θα κατευθύνεται από το κράτος από την αρχή μέχρι το τέλος. Με ένα πάτημα ενός κουμπιού του υπολογιστή, το PBOC, το οποίο εποπτεύει όλες τις κρατικές τράπεζες, θα μπορούσε να εξαφανίσει το ψηφιακό νόμισμα γιουάν από τους λογαριασμούς όσων θεωρούνται εχθροί του κράτους. Χωρίς ανεξάρτητο δικαστικό σώμα ενδιάμεσα, οι χρήστες του e-CNY θα βρίσκονταν τελικά στο έλεος του κράτους με διαφορές για το ψηφιακό γουάν.
Οι κίνδυνοι από ένα πλήρως λειτουργικό CBDC, ιδιαίτερα σε ένα αυταρχικό καθεστώς όπως η Κίνα, δεν πρέπει να ληφθούν υπόψη. Μεταξύ αυτών των κινδύνων, η Gladstein περιλαμβάνει: παροχή στις κεντρικές τράπεζες «λεπτό έλεγχο επί των δημοσιονομικών κινήτρων» επιτρέποντάς τους να στοχεύουν συγκεκριμένες ομάδες. Καταβολή αρνητικών επιτοκίων στο CBDC και βοηθώντας «τις κυβερνήσεις να δημεύσουν ευκολότερα κεφάλαια από πολιτικούς αντιπάλους ή ακόμα και να επιβάλουν πρόστιμα σε άτομα που παραβιάζουν κάποιους νόμους».
Η Κίνα έχει ήδη καταπολεμήσει το bitcoin, καθώς και άλλα κρυπτονομίσματα, για να αποτρέψει την παράκαμψη του κυβερνητικού ελέγχου του χρήματος και των τραπεζών και για να περιορίσει τις εκροές κεφαλαίων. Είναι συνετό να αναμένουμε μελλοντικές καταστολές των ανταγωνιστών του e-CNY και να περιμένουμε ακόμη μεγαλύτερη συγκέντρωση πολιτικής εξουσίας.
Ένας κίνδυνος για τον οποίο δεν πρέπει να ανησυχούν υπερβολικά οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η απειλή για την κυριαρχία του δολαρίου που δημιουργείται από το ψηφιακό γουάν. Η θέση του δολαρίου ΗΠΑ ως το πιο αξιόπιστο αποθεματικό νόμισμα στον κόσμο δεν πρόκειται να τελειώσει με την εισαγωγή του e-CNY. Το CBDC της Κίνας προορίζεται για εγχώρια χρήση, όχι για διασυνοριακές συναλλαγές, αρχικά τουλάχιστον. Το δολάριο έχει κερδίσει την κατάστασή του ως ασφαλές νόμισμα επειδή υποστηρίζεται από την εμπιστοσύνη στους θεσμούς των ΗΠΑ που προστατεύουν τις βασικές ελευθερίες και τα δικαιώματα ιδιωτικής ιδιοκτησίας.
Η Κίνα δεν έχει αυτούς τους θεσμούς και την εμπιστοσύνη.
Το γιουάν (είτε ψηφιακό είτε φυσικό) δεν θα γίνει διεθνές νόμισμα με αξία έως ότου οι παγκόσμιοι έμποροι αποκτήσουν εμπιστοσύνη στην τήρηση της Κίνας στους κανόνες της κοινωνίας των πολιτών και του κράτους δικαίου. Η εισαγωγή ενός ψηφιακού γιουάν δεν θα αλλάξει αυτό το θεμελιώδες γεγονός. Ο Eswar Prasad ενίσχυσε αυτές τις ιδέες σε μια πρόσφατη συνέντευξη στο περιοδικό Fortune όταν δήλωσε:
“Αυτό που πραγματικά έχει σημασία για ένα αποθεματικό νόμισμα είναι το οικονομικό μέγεθος μιας χώρας και το βάθος και η ρευστότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών της. Χρειάζεται ένα θεσμικό πλαίσιο που να κερδίζει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών, συμπεριλαμβανομένης μιας ανεξάρτητης κεντρικής τράπεζας, του κράτους δικαίου και των θεσμοθετημένων ελέγχων και ισορροπιών μεταξύ των διαφόρων σκελών της κυβέρνησης. Τα περισσότερα από τα υπάρχοντα αποθεματικά νομίσματα έχουν αυτά τα χαρακτηριστικά. Η Κίνα δεν δείχνει καμία ένδειξη ότι κινείται προς αυτή την κατεύθυνση”.
Καθώς η Κίνα πλησιάζει πιο κοντά σε μια κοινωνία χωρίς μετρητά, θα πρέπει να ανησυχούμε λιγότερο για τον αντίκτυπο του ψηφιακού γιουάν στην κυριαρχία του δολαρίου ΗΠΑ παρά για το μέλλον της ελευθερίας στην Κίνα και πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας. Όπως έχει προειδοποιήσει ο Martin Chorzempa, ερευνητής στο Peterson Institute for International Economics:
“Ο κινεζικός λαός έχει ήδη εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό το απόρρητο εγκαταλείποντας μετρητά για να υιοθετήσει συστήματα ψηφιακών πληρωμών και μπορεί να καταλήξουν στο επόμενο στάδιο να συναλλάσσονται με CBDC σε πορτοφόλια Alipay ή WeChat Pay, δίνοντας τα δεδομένα τους τόσο στην κυβέρνηση όσο και στον ιδιωτικό τομέα παρόχους πορτοφολιών. Αυτό θα ήταν το χειρότερο σενάριο για τις πολιτικές ελευθερίες.”
Το γεγονός ότι το χαρτονόμισμα εξακολουθεί να είναι δημοφιλές στην Κίνα οφείλεται τουλάχιστον εν μέρει στην μοναδική του ικανότητα να επιτρέπει στους ανθρώπους να κρατούν ιδιωτικές τις συναλλαγές τους. Αυτό το χαρακτηριστικό δεν πρέπει να υποτιμάται.
***
@Wolf von Laer – Mises Institute – James A. Dorn / 2020 – 2021
