Χειραγώγηση και η Τέχνη της Απάτης.
Ο σοφός λαός της χώρας που ζούμε, πολύ συχνά μέσα από την τέχνη, έχει φωτογραφήσει και περιγράψει τις καταστάσεις εκείνες που φαίνεται ότι το ένα μέλος σε μια αλληλεπίδραση, χρησιμοποιεί τεχνικές χειραγώγησης για να επιφέρει μια αλλαγή συμπεριφοράς στο άλλο μέλος.
Σίγουρα όλοι έχουμε δει κάποια ελληνική ταινία όπου η μητέρα του πρωταγωνιστή, δείχνει να λιποθυμά ή πιάνει το στήθος της σα να κινδυνεύει από καρδιακή προσβολή, εκφράζοντας έτσι την έντασή της για κάποια απογοήτευση. Συνήθως η απογοήτευση προερχόταν από τον «άκαρδο γιο» της που δεν την ακούει ή το «άσπλαχνο» τέκνο της που δεν της έκανε τα χατίρια. Μόλις ο γιος άλλαζε στάση, ξαφνικά η κατάσταση της υγείας της μητέρας επανερχόταν χωρίς να έχει αφήσει κάποια μόνιμη ζημιά και ένα χαμόγελο απλωνόταν στα χείλη της.
Αναρωτήσου. Πόση αλήθεια, μέσα από την υπερβολή της τέχνης, εκφράζει αυτή η κατάσταση; Μήπως υπάρχουν στην ζωή σου άνθρωποι που οδηγούν και τις δικές σου τελικές αποφάσεις και ενδεχόμενες αλλαγές συμπεριφορών; Μήπως εν τέλει, δεν είσαι τόσο ελεύθερος όσο νόμιζες;
Η αλήθεια είναι πάντως, πως δεν χειραγωγείσαι μόνο από τους γύρω σου. Το 2012, ομάδα ερευνητών που ανήκουν στo Cornell University και στo University of California, έκαναν μια έρευνα την οποία δημοσίευσαν πρόσφατα. Επηρέασαν το News Feed, δηλαδή την ροή των ειδήσεων, εικόνων και καταστάσεων μεγάλης μερίδας χρηστών του Facebook, με τρόπο τέτοιο, ώστε ένα ποσοστό των χρηστών να βλέπει δημοσιεύσεις με αρνητικές λέξεις και ένα άλλο ποσοστό συμμετεχόντων να βλέπει δημοσιεύσεις με θετικές.
Το αποτέλεσμα έδειξε πως οι χρήστες επηρεάζονται από τις δημοσιεύσεις των facebook φίλων τους και η διάθεσή τους είναι ανάλογη των δημοσιεύσεων. Αν είναι θετικές οι δημοσιεύσεις και αισιόδοξες, η διάθεσή μας είναι καλή. Αν είναι αρνητικές ή απαισιόδοξες, τότε είναι πιο αρνητική. Το Facebook δηλαδή, ως ένα βαθμό, μπορεί να σου επηρεάσει κατά βούληση τηn διάθεση. Ως εδώ, τα πάντα φαίνονται λογικά.
Το συγκλονιστικό είναι το εξής: Η έρευνα έγινε με συμμετοχή ανθρώπων που δεν ήξεραν ότι λαμβάνουν μέρος σε έρευνα.
Το Facebook μπορεί να σου αλλάξει διάθεση, άρα και συμπεριφορά, χωρίς καν να το γνωρίζεις!
Πως μπορείς να καταλάβεις ότι βρίσκεσαι υπό την χειραγώγηση κάποιου;
Συνήθως οι χειραγωγοί μας δημιουργούν εξελίξεις στις αποφάσεις μας. Οδηγούν τις πράξεις μας δημιουργώντας συναισθηματικά αντίβαρα στην όποια λογική μας σκέψη. Αν και υπάρχουν πολλές μορφές, οι πιο συνήθεις είναι οι εξής:
Α) Μας δημιουργούν ενοχές. Όπως η μητέρα που λιποθυμά και νιώθουμε άσχημα για την κατάστασή της και την ευθύνη μας απέναντί της, έτσι η δημιουργία ενοχών, αυξάνει ραγδαία την ανάγκη μας να ικανοποιούμε τους άλλους, όχι για να εξυπηρετήσουμε αυτούς μόνο, αλλά για να νιώσουμε και εμείς την ικανοποίηση της απαλλαγής από την ενοχή της άρνησης του να ανταποκριθούμε στις επιθυμίες τους.
Β) Μας δημιουργούν υποχρεώσεις που πρέπει να ανταποδώσουμε. Πολλές φορές σίγουρα θα έχεις ακούσει, όχι πάντα επιτηδευμένα ή συνειδητά, από ανθρώπους του περιβάλλοντός σου να σου ζητούν κάτι σερβιρισμένο με την έκφραση «Εγώ που έχω κάνει τόσα / αυτό για σένα!». Είναι η εισαγωγή για τον εγκέφαλό σου στην διαδικασία ανταπόδοσης της όποιας πραγματικής ή ανούσιας υποχρέωσης. Οι επιστήμονες παρατηρούν επίσης καταστάσεις που ο χειραγωγός, εμφυτεύει με τεχνάσματα αναμνήσεις στον χειραγωγούμενο, ώστε αργότερα να ενισχύσει την ευκολία του να μπει σε διαδικασία ανταπόδοσης.
Γ) Στοχεύουν στο αξιακό μας σύστημα. «Εσύ που είσαι τόσο καλός φίλος, θα με βοηθήσεις σε αυτό;.» Η ανάγκη μας, στα μάτια των άλλων να παρουσιαζόμαστε σωστοί και καλοί, ανάλογα με την σχέση που έχουμε με αυτούς, είναι ισχυρό όπλο στα χέρια των χειραγωγών. Χτυπώντας την ανάγκη μας να φαινόμαστε και να ανταποκρινόμαστε ορθώς στις όποιες αξίες μας χαρακτηρίζουν, οδηγεί σε αλλαγή συμπεριφοράς τον χειραγωγούμενο.
Δ) Δημιουργούν κλίμα απειλής ή φόβου. Σκέψου: Όταν ακούσεις φήμες στο γραφείο σου για απολύσεις, τι σκέψεις κάνεις; Θα είμαι εγώ ένας από αυτούς; Μήπως να δουλέψω πιο σκληρά ή αποδοτικότερα για να το αποφύγω; Μήπως να μη ζητήσω εκείνη την αύξηση από τον προϊστάμενο τώρα και να περιμένω λίγο ακόμα; Η ανάγκη του να μη χαθεί κάτι που είναι σημαντικό ή τεχνιέντως έχει περάσει η θεώρηση ότι είναι σημαντικό, κάνει τον χειραγωγούμενο να αλλάξει συμπεριφορά.
Είναι εύκολο να σταματήσεις την χειραγώγηση αρκεί να υπερισχύσει το λογικό αντίβαρο έναντι του συναισθηματικού!
Πως μπορείς να γλυτώσεις από την χειραγώγηση;
Δοκίμασε τα παρακάτω απλά βήματα.
1) Αναγνώρισε την χειραγώγηση και την πηγή. Κάνε ερωτήσεις στον εαυτό σου αν από τότε που γνώρισες έναν άνθρωπο έχουν αλλάξει κάποιες πάγιες συνήθειές σου που εξυπηρετούν τα συμφέροντά του. Αν νιώθεις μειωτικά δίπλα του ή αισθάνεσαι άβολα για το πόσο καλός είσαι για αυτόν. Βρες παραδείγματα που δεν θα προχωρούσες σε κάποια πράξη αν δεν υπήρχε η αρνητική συμβολή του.
2) Θέσε τα όριά σου. Όρισε κόκκινες γραμμές για κάποιες υπό διαδικασία αμφισβήτησης θέσεις σου και μην υποκύψεις. Αν για παράδειγμα την ώρα που διαβάζεις αυτές τις γραμμές, αισθάνεσαι ότι χειραγωγείσαι από κάποιον για να αλλάξεις μια απόφασή σου ή συμπεριφορά σου, δοκίμασε να επιμείνεις στην δικιά σου μεριά και να μην υποκύψεις για κανένα λόγο.
3) Εξέφρασε τα όριά σου εμπράκτως αλλά και λεκτικά. Προχώρα σε αντιμετώπιση του χειραγωγού, εκφράζοντας τα όρια αλλά και πράξε σύμφωνα με τα δικά σου θέλω. Πρόσεξε τις εναλλαγές στους τρόπους χειραγώγησης που θα αξιοποιήσει για να επιτευχθεί το ζητούμενό του και αξιοποίησε την λογική και όχι το συναίσθημα. Κάνε ερωτήσεις στον εαυτό σου «είμαι πράγματι κακός φίλος, όταν δεν του κάνω αυτό το χατίρι ενώ τόσο καιρό είμαι δίπλα του;». Η λογική απάντηση είναι ότι δεν είσαι τελικά τόσο κακός.
4) Απομάκρυνε ή απομόνωσε τον χειραγωγό. Απομακρύνσου από την πηγή, απομόνωσέ την ή προσπάθησε να ελίσσεσαι μακριά από τις σειρήνες των προσπαθειών χειραγώγησης.
Έχε στο νου σου πως:
Η χειραγώγηση μπορεί να γίνεται για το “καλό” σου ή να έχει εν τέλει θετικά αποτελέσματα. Σκοπός του να ξεφύγεις είναι για να έχεις την ελευθερία που χρειάζεται η ελεύθερη βούλησή σου.
Η χειραγώγηση μπορεί να μη γίνεται σε συνειδητό επίπεδο από τον χειραγωγό. Ενδεχομένως υποσυνείδητα να πράττει όπως πράττει.
Η απομόνωση του χειραγωγού δεν απαιτεί απαραιτήτως διακοπή επαφών, αλλά αναγνώριση των προσπαθειών και νοητική φίμωση αυτών ώστε να μη γίνεσαι ουσιαστικός δέκτης. Κοινώς, μη δίνεις σημασία. Μπορείς να αντέξεις διάφορα ως άνθρωπος αλλά και να διαχειριστείς πολλά σαν προσωπικότητα, όμως πόσα πρέπει να κάνεις για τους άλλους για να νιώθεις όμορφα;
Πόσο όμορφα μπορείς να νιώθεις όταν δεν είσαι ελεύθερος; Μήπως αισθάνεσαι όμορφα στην φυλακή σου;
***
Τεχνολογική εξάρτηση
Η γενιά των «tech junkies»
Πού μπορεί να οδηγήσει η εξάρτηση μας από την τεχνολογία
Πρόκειται για έναν όρο που εμφανίστηκε μόλις τα τελευταία χρόνια. Η σχέση εξάρτησης με την τεχνολογία είναι φαινόμενο του 21ου αιώνα και παρόλο που βρίσκεται σε πολύ αρχικό στάδιο, όλα δείχνουν πως θα «στιγματίσει» τις επόμενες γενιές.
Οι «tech junkies» που θα χαρακτηρίσουν τον 21ο αιώνα – Πως η τεχνολογική ενασχόληση έγινε τεχνολογική εξάρτηση.
Στην Ελλάδα η έντονη επαφή του περισσότερου κόσμου με την σύγχρονη τεχνολογία, κυρίως με τον υπολογιστή και το διαδίκτυο, ξεκίνησε κατά τα πρώτα χρόνια του αιώνα που διανύουμε. Πιο αναπτυγμένες τεχνολογικά χώρες, όπως η Η.Π.Α και η Ιαπωνία, προηγήθηκαν για περίπου μια δεκαετία. Σε κάθε περίπτωση, το φαινόμενο της συχνής ενασχόλησης με τον υπολογιστή μπορεί να τοποθετηθεί χρονολογικά στην αρχή του 21ου αιώνα.
Μέσα σε 15 χρόνια η τεχνολογία αναπτύχθηκε με ρυθμούς που κανείς, μη ειδικός, δεν θα φανταζόταν. Απίθανη ταχύτητα πλοήγησης, πανέξυπνες μηχανές αναζήτησης, social media αλλά και smartphone, ήταν τα πρώτα «δώρα» αυτής της τεχνολογικής επανάστασης. Με την χρήση όλων αυτών όμως, η τεχνολογική ενασχόληση γρήγορα μετατράπηκε σε τεχνολογική εξάρτηση. Κάπως έτσι δημιουργήθηκαν για πρώτη φορά μέσα στα εκατομμύρια χρόνια ύπαρξης του ανθρώπου, οι λεγόμενοι «tech junkies».
Οι αμέτρητες διευκολύνσεις που παρέχει μια έξυπνη συσκευή, έχουν ήδη καταστήσει την χρήση της απαραίτητη. Παρατηρώντας τους περαστικούς στον δρόμο, αντιλαμβανόμαστε πως τα smartphone πλέον έχουν γίνει προέκταση του ανθρώπινου χεριού. Το φαινόμενο αυτό είναι απόλυτα λογικό. Πόσοι άνθρωποι θα ένιωθαν άνετα αν έβγαιναν από το σπίτι τους χωρίς την δυνατότητα επικοινωνίας ανά πάσα στιγμή, την σύνδεση στο διαδίκτυο και τα social media ή ακόμα και το GPS τους;
Πριν μια εικοσαετία, αν ήθελε κάποιος να ψάξει για μια πληροφορία θα ανέτρεχε σε βιβλία, εφημερίδες, λεξικά, αλλά σίγουρα όχι στο Google. Αν ήθελε να επικοινωνήσει με κάποιον θα τον έπαιρνε τηλέφωνο, αντί να του στείλει μήνυμα στο Facebook. Αν ήθελε να βρει μια οδό θα έψαχνε στον χάρτη του, όχι στο GPS του κινητού του, και ούτω καθεξής. Ο υπολογιστής και μετέπειτα οι έξυπνες συσκευές, άλλαξαν ολοκληρωτικά τα δεδομένα της καθημερινότητας μας. Σε τέτοιο βαθμό, ώστε πλέον η ζωή μας να είναι… εξαρτημένη από αυτά.
Εντωμεταξύ, κάθε μέρα που περνά δημιουργούνται και άλλες εφαρμογές, που ενισχύουν τις ικανότητες των smartphone, κάνοντας τα να μην «ξεκολλάνε» από τα χέρια μας. Η σχέση της εξάρτησης με την τεχνολογία γίνεται όλο και πιο δυνατή, ενώ πλέον είναι ικανή να χαρακτηρίσει τις τελευταίες γενιές του 20ου αλλά και αυτές του 21ου αιώνα. Οι «εξαρτημένοι» από την τεχνολογία υπάρχουν και αυξάνονται μέρα με την μέρα, σε μια εποχή που σίγουρα θα μείνει στην ιστορία, στιγματισμένη από αυτό το φαινόμενο.
Συνδέεται η χρήση του internet με την ανακάλυψη της φωτιάς; – Που μπορεί να οδηγήσει η τεχνολογική μας εξάρτηση
Υπολογιστές και έξυπνες συσκευές είναι απαραίτητος εξοπλισμός για κάθε άνθρωπο που θέλει να συμβαδίσει με την εποχή του. Πως όμως μπορεί αυτό το φαινόμενο να επηρεάσει συνολικότερα τους ανθρώπους;
Στην ιστορία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, οι πρόγονοι μας ολοένα γίνονταν και πιο ευάλωτοι στις… κακουχίες. Για παράδειγμα, η μυϊκή τους δύναμη σε βάθος χρόνου έπεσε σε τεράστιο επίπεδο. Οσο έβαζαν το μυαλό τους σε λειτουργία, τόσο διευκόλυναν την καθημερινότητα τους, χρησιμοποιώντας λιγότερο τα… πόδια τους. Μήπως συμβαίνει κάτι αντίστοιχο με την τεχνολογική εξάρτηση;
Από την στιγμή που όλες οι πληροφορίες βρίσκονται διαδικτυακά, γιατί να υπάρχει πλέον η ανάγκη της μάθησης, στο βαθμό που υπήρχε ως τώρα; Για παράδειγμα, γιατί κάποιος να μαθαίνει να κυκλοφορεί στους δρόμους, ενώ μπορεί κάθε φορά να εμπιστεύεται το κινητό του για να τον οδηγήσει; Γιατί να μαθαίνει ορθογραφία αφού μπορεί ανά πάσα στιγμή να «googlάρει» κάθε λέξη;
Μπορεί αυτό να ακούγεται υπερβολικό, όμως ίσως να μην απέχει πολύ από την μελλοντική πραγματικότητα. Ασχολούμαστε με το διαδίκτυο μόλις λίγα χρόνια και ήδη οι συνήθειες μας έχουν προσαρμοστεί πάνω του. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της τεχνολογίας είναι πολλαπλάσιος του… ρυθμού ανάπτυξης του ανθρώπινου εγκεφάλου, μια ενδεχόμενη επαναστατική αλλαγή στην ζωή μας δεν θα πρέπει να φαντάζει απίθανη.
Αυτή την φορά όχι μόνο σε σωματικό επίπεδο, αλλά και σε γνωστικό.
***
@Ηώ Αναγνώστου/ edwhellas,gr / 2010
αποσπάσματα από την Τριλογία “Η ΥΨΗΛΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗΣ”
Μπορείτε να βρείτε ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ
αλλά κι εκατοντάδες ασκήσεις στην ΤΡΙΛΟΓΙΑ
“Η ΥΨΗΛΗ ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΞΑΠΑΤΗΣΗΣ”
ΗΩ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ
Που θα σας φέρουν σε κατάσταση Αιτίας για να μην γίνεστε υποχείρια
και μαριονέτες των σκεπτομορφών άλλων.
