Topics:

Ο φανταστικός κύριος Ιούλιος Βερν

“Η θάλασσα είναι το παν. Καλύπτει τα 7/10 της γήινης σφαίρας. Η ανάσα της είναι αγνή και υγιεινή. Είναι μια απέραντη έρημος όπου ο άνθρωπος δεν αισθάνεται ποτέ μόνος, γιατί η ζωή στροβιλίζεται από όλες...

Ο φανταστικός κύριος Ιούλιος Βερν

“Η θάλασσα είναι το παν. Καλύπτει τα 7/10 της γήινης σφαίρας. Η ανάσα της είναι αγνή και υγιεινή. Είναι μια απέραντη έρημος όπου ο άνθρωπος δεν αισθάνεται ποτέ μόνος, γιατί η ζωή στροβιλίζεται από όλες τις πλευρές.”

“Οι άνθρωποι του εικοστού ενάτου αιώνα, ζουν μιαν αληθινή φαντασμαγορία, χωρίς να δείχνουν ότι την φαντάζονται καν. Αφού χόρτασαν θαύμα- τα κατά κόρον, μένουν απαθείς μπροστά στα και καινούργια που τους χαρίζει κάθε μέρα η πρόοδος. Όλα τούς φαίνονται φυσικά. Αν έκαναν σύγκριση του παρόντος με το παρελθόν, θα εκτιμούσαν πιο πολύ τον πολιτισμό μας, και θ’ αντιλαμβάνονταν το δρόμο που έχει διανύσει. Πόσο θα τους φαίνονταν πιο αξιοθαύμαστες οι σύγχρονες πόλεις μας με τους δρόμους που έχουν πλάτος εκατό μέτρων, με τα σπίτια ύψους τριακοσίων μέτρων, όπου η θερμοκρασία είναι πάντα σταθεροποιημένη κι ο ουρανός τους αυλακώνεται από χιλιάδες αεροταξί και αερολεωφορεία!

Συγκριτικά μ’ αυτές τις πόλεις που ο πληθυσμός καθεμιάς φθάνει καμιά φορά δέκα εκατομμύρια κατοίκων, χωριά και χωριουδάκια δεν ήταν τα, πριν από χίλια χρόνια, Παρίσια, Λονδίνα, Βερολίνα, Νέες Υόρκες; Μικροπόλεις κακοαερισμένες και λασπωμένες, όπου κυκλοφορούσαν, με τραντάγματα, αμάξια που τα έσερναν άλογα, -ναι, άλογα!- πράγμα απίστευτο!

Αν αναπαριστούσαν με την φαντασία τους την ελαττωματική λειτουργία των ατμοπλοίων και των σιδηροδρόμων, τις συχνές πυκνές συγκρούσεις μεταξύ μέσων συγκοινωνίας, ακόμα και την βραδύτητά τους, πόσο θα εκτιμούσαν οι ταξιδιώτες τα αεροτραίνα, και προ παντός τους σωλήνες που κάτω απ’ την επιφάνεια των ωκεανών μεταφέρουν επιβάτες με ταχύτητα χιλίων πεντακοσίων χιλιομέτρων την ώρα! Και πόσο θ’ απολάμβαναν πιο πολύ την χρήση του τηλεφώνου και του τηλεφώτου αν σκέπτονταν ότι οι πατέρες μας είχαν αρκεσθεί στον προκατακλυσμιαίο τηλέγραφο” Jules Gabriel Verne

Ο Ιούλιος Βερν (Jules Gabriel Verne, 1828 – 1905)

Ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, ιδιαίτερα γνωστός για τα περιπετειώδη μυθιστορήματά του και την βαθιά επιρροή του στο λογοτεχνικό είδος της επιστημονικής φαντασίας. Είναι περισσότερο γνωστός από τα μυθιστορήματά του “Ταξίδι στο Κέντρο της Γης” (1864), “20.000 λεύγες κάτω από την θάλασσα” (1870) και “Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες” (1873).

Ο Βερν έγραφε για αεροπορικά και διαστημικά ταξίδια πριν εφευρεθούν πρακτικά τα αεροπλάνα και πριν επινοηθούν τα μέσα ενός διαστημικού ταξιδιού. Είναι ο δεύτερος πιο μεταφρασμένος συγγραφέας στον κόσμο (μετά την Αγκάθα Κρίστι). Μερικά από τα βιβλία του γυρίστηκαν σε κινηματογραφικές ταινίες, κινούμενα σχέδια και τηλεοπτικές σειρές. Ο Βερν αναφέρεται συχνά ως ο «Πατέρας της επιστημονικής φαντασίας», τίτλο που μερικές φορές μοιράζεται με τον Χιούγκο Γκέρνσμπακ και τον Χ. Τζ. Γουέλς.

Ο Ιούλιος Βερν γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου του 1828 στην Ναντ και ήταν το μεγαλύτερο από τα πέντε παιδιά ενός δικηγόρου, του Πέτρου Βερν, και της συζύγου του Σοφίας Αλλότ ντε λα Φυΐ (Sophie Allote de la Fuÿe), που καταγόταν από οικογένεια ευγενών. Τα πρώτα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο σπίτι με τους γονείς του στην πολυσύχναστη πόλη της Ναντ. Η οικογένεια περνούσε τα καλοκαίρια σ’ ένα εξοχικό σπίτι, λίγο έξω από την πόλη, στις όχθες του ποταμού Λίγηρα. Εκεί ο Ιούλιος και ο αδελφός του Παύλος νοίκιαζαν συχνά μία βάρκα για ένα φράγκο την ημέρα.

Ο πατέρας του σκεπτόταν να πάρει τον Ιούλιο στο γραφείο του όταν θα μεγάλωνε. Αλλά ο μικρός κι ευφάνταστος Ιούλιος είχε άλλες ιδέες. Εκείνη την εποχή στο λιμάνι άραζαν πλοία που επέστρεφαν από όλες τις γωνιές του κόσμου. Αναθρεμμένος σ’ ένα περιβάλλον πλούσιο σε θρύλους για τα μυστηριώδη και μαγευτικά μακρινά μέρη που έβλεπαν στα ταξίδια τους οι ναυτικοί, ο νεαρός Βερν αισθάνθηκε μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής του την λαχτάρα για τα ταξίδια και τις δραματικές περιπέτειες. Η θέα των πολλών πλοίων που έπλεαν στον ποταμό πυροδότησε την φαντασία του Ιούλιου, όπως ο ίδιος περιγράφει στο αυτοβιογραφικό του διήγημα «Souvenirs d’Enfance et de Jeunesse».

Η οικογένεια του Βερν ενδιαφερόταν από παράδοση για την νομική επιστήμη. Ο πατέρας του, ο Πέτρος Βερν, ήθελε να σπουδάσει τον γιο του και να τον κάνει δικηγόρο. Έτσι όταν ο Ιούλιος ήταν μικρός υπέφερε από τους περιορισμούς του πατέρα του, ο οποίος ήταν οπαδός της αυστηρής πειθαρχίας και ήθελε να εφαρμόσει ο γιος του έναν αλύγιστο κώδικα ζωής. Ίσως όμως η αυστηρή πειθαρχία, μαζί με την ανάγνωση δύο ωραίων έργων -του Οικογένεια Ελβετών Ροβινσώνων και του Ιστορίες της Πέτσινης Κάλτσας του Τζέιμς Φένιμορ Κούπερ- να έγιναν αιτία που σαν παιδί ο Ιούλιος Βερν ανέπτυξε μεγάλο ενδιαφέρον για τα ταξίδια και τις εξερευνήσεις, ένα πάθος που έδειξε αργότερα ως συγγραφέας περιπετειών και επιστημονικής φαντασίας. Το ενδιαφέρον του στο γράψιμο φυσικά είχε επιπτώσεις στην πρόοδό του σε άλλα θέματα.

Σε ηλικία 9 ετών ο Ιούλιος στάλθηκε μαζί με τον Παύλο σε οικοτροφείο. Στο οικοτροφείο ο Βερν σπούδασε λατινικά, τα οποία χρησιμοποίησε στο διήγημα «Le Mariage de Monsieur Anselme des Tilleuls» στα μέσα της δεκαετίας του 1850. Η δεύτερη βιογράφος του Βερν (και εγγονή του) Μαργκερίτ Αλλότ ντε λα Φυγ, διατύπωσε την φήμη ότι ο Ιούλιος Βερν ήταν τόσο γοητευμένος με την περιπέτεια και απογοητευμένος από τον πατέρα του, ώστε σε ηλικία 11 ετών προσπάθησε στα κρυφά να μπει ως μούτσος στο πλήρωμα ενός εμπορικού πλοίου που θα ταξίδευε στις Δυτικές Ινδίες.

Όμως κάποιος από τους μόνιμους ναύτες του πλοίου ειδοποίησε τον πατέρα του Ιούλιου ότι ο γιος του σχεδίαζε να το σκάσει κι έτσι το ταξίδι του τελείωσε πρόωρα. Αλλά ο Ιούλιος, πικραμένος, έπεσε στην αγκαλιά της μητέρας του και της είπε: «Από τώρα θα ταξιδεύω πια μονάχα με την φαντασία μου». Έτσι, ο αρχικός του πόθος να γίνει ναυτικός δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ, παρά μονάχα στις σελίδες των μυθιστορημάτων του. Αν και στην πραγματικότητα ο Ιούλιος Βερν ποτέ δεν έγινε ναυτικός, η αγάπη του για κάθε τι που συνδεόταν με την θάλασσα χαρακτηρίζει ολόκληρη την ζωή του και πολλά από τα βιβλία που έγραψε αργότερα αναφέρονταν στην θάλασσα.

Εξώφυλλο του βιβλίου του Ιουλίου Βερν “Οι περιπέτειες του πλοιάρχου Χατεράς στον Βόρειο Πόλο”.

Ο Ιούλιος τελείωσε φρόνιμα το γυμνάσιο στην Ναντ και ήταν αρχηγός σ’ όλα τα παιχνίδια. Εφηύρε ένα νέο είδος ξυλοπόδαρων και πάντα ζωγράφιζε φανταστικές εικόνες στον μαυροπίνακα για να απεικονίσει τις ιδέες του για τις μηχανές και τις εφευρέσεις του μέλλοντος. Στα λατινικά και στα ελληνικά δεν ήταν ιδιαίτερα καλός, όχι επειδή δεν ήταν επιμελής, αλλά επειδή δεν τον ενδιέφεραν. Μετά το λύκειο, πήγε στο Παρίσι για να σπουδάσει νομικά και να πάρει την άδεια του δικηγόρου ώστε να αναλάβει αργότερα το δικηγορικό γραφείο του πατέρα του.

Ως φοιτητής στο Παρίσι, ο Βερν ζούσε στις τυπικές φοιτητικές συνοικίες μ’ ένα πενιχρό επίδομα, το περισσότερο από το οποίο το ξόδευε στα βιβλιοπωλεία και στα θέατρα. Η δίψα για διάβασμα ήταν ακόρεστη και ρουφούσε οτιδήποτε βιβλίο μπορούσε να αγοράσει ή να δανειστεί. Ολόκληρο χρόνο, το 1848, ο Ιούλιος Βερν έμεινε στο Παρίσι μελετώντας και δουλεύοντας σκληρά. Εκείνη την χρονιά, σε συνεργασία με τον Μισέλ Καρέ, άρχισε να γράφει λιμπρέτα για οπερέτες, πέντε εκ των οποίων για τον φίλο του και συνθέτη Αριστίντ Ινιάρ.

Για κάποιο χρονικό διάστημα ξαναγύρισε στην μελέτη των νομικών για να ευχαριστήσει τον πατέρα του και αφοσιώθηκε αποκλειστικά στους νομικούς όρους, στα συμβόλαια, στα αδικήματα, στα έγγραφα και στους νόμους. Ωστόσο, δεν είχε κανένα πραγματικό ενδιαφέρον γι’ αυτή την επιστήμη και μέσα στο νεανικό μυαλό του εξακολουθούσαν να στριφογυρίζουν με επιμονή η πλοκή διαφόρων έργων και τα αστεία του παρισινού θεάτρου.

Το 1851 δημοσιεύτηκαν στο λογοτεχνικό περιοδικό Le Musée des familles οι πρώτες του μικρές ιστορίες: Τα πρώτα καράβια του μεξικανικού ναυτικού (Les premiers navires de la marine mexicaine) και Ταξίδι με αερόστατο (Un voyage en ballon). Οι ταξιδιωτικές ιστορίες που έγραψε για το περιοδικό αποκάλυψαν το πραγματικό του ταλέντο: να περιγράφει με απολαυστικό τρόπο εξωφρενικές περιπέτειες και ταξίδια, δίνοντας έξυπνα επιστημονικά και γεωγραφικά στοιχεία που έδιναν έναν αέρα αληθοφάνειας.

Όταν ο πατέρας του Βερν ανακάλυψε ότι ο γιος του περισσότερο έγραφε παρά μελετούσε νομικά, απέσυρε την οικονομική του υποστήριξη. Ο Βερν αναγκάστηκε να εργαστεί ως χρηματιστής, επάγγελμα που μισούσε παρά το γεγονός ότι ήταν επιτυχημένος σ’ αυτό. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, γνώρισε τον Βίκτορα Ουγκώ και τον Αλέξανδρο Δουμά, από τους οποίους έμαθε πολλά που τον ωφέλησαν αργότερα.

Επίσης ανακάλυψε πως το να γράφει κανείς θεατρικά έργα σαν ερασιτέχνης και το να γράφει έργα για να ζήσει, είναι δύο διαφορετικά πράγματα. Το ένα ήταν διασκεδαστικό και το άλλο εξαιρετικά τολμηρό, ως μέσο που να εξασφαλίζει τροφή και στέγη. Ο Ιούλιος Βερν αναζήτησε τότε έναν άλλον τρόπο για να κερδίζει τα προς το ζην, πάντα με βάση το χάρισμά του να γράφει με ζωντανό τρόπο.

Το 1855 δημοσιεύτηκε το πρώτο του μυθιστόρημα ταξιδιών και περιπέτειας, το “Ξεχειμώνιασμα στους πάγους” (Un hivernage dans les glaces). Στις 10 Ιανουαρίου 1857 νυμφεύθηκε την Ονορίν ντε Βιαν Μορέλ, μια νεαρή χήρα με δύο κόρες. Με την ενθάρρυνσή της, κι ενώ εργαζόταν ως μεσίτης χρεωγράφων, συνέχισε να γράφει και να αναζητά εκδότη. Στις 3 Αυγούστου 1861 γεννήθηκε ο γιος του, Μισέλ Βερν. Έκτοτε ο Ιούλιος Βερν παραπονιόταν ότι το κλάμα του παιδιού του αποσπούσε την συγκέντρωσή του για την συγγραφή μίας ιστορίας για ένα αερόστατο. Αργότερα ο Μισέλ παντρεύτηκε μία ηθοποιό παρά τις αντιρρήσεις του Ιουλίου Βερν, απέκτησε δύο παιδιά με μία ανήλικη ερωμένη και βυθίστηκε στα χρέη. Οι σχέσεις μεταξύ πατέρα και γιου βελτιώθηκαν μετά από αρκετά χρόνια.

Το 1862, κι αφού συνάντησε μεγάλες δυσκολίες να βρει εκδότη για το έργο του, ο Ιούλιος Βερν γνώρισε τον Πιέρ-Ζυλ Ετζέλ, έναν από τους πιο σημαντικούς Γάλλους εκδότες του 19ου αιώνα, ο οποίος εξέδωσε, μεταξύ άλλων, έργα του Βίκτωρος Ουγκώ, της Γεωργίας Σάνδη και των Ερκμάν-Σατριάν. Ο Ετζέλ διάβασε μία ιστορία του Βερν, σχετικά με την εξερεύνηση της Αφρικής με αερόστατο, η οποία είχε απορριφθεί από άλλους εκδότες επειδή ήταν «υπερβολικά επιστημονική». Όμως ο Ετζέλ αποφάσισε να δώσει την ευκαιρία στον νέο συγγραφέα.

Με την βοήθεια του Ετζέλ, ο Βερν ξαναέγραψε την ιστορία, η οποία και κυκλοφόρησε το 1863 σε βιβλίο με τίτλο “Πέντε εβδομάδες με αερόστατο”, που αποτέλεσε την πρώτη προσπάθεια του Ιουλίου Βερν να εισχωρήσει στον μαγικό του οραματικό κόσμο της μηχανής. Το βιβλίο σημείωσε μεγάλη επιτυχία και ο Ετζέλ έγινε ο μοναδικός εκδότης του Ιουλίου Βερν. Αργότερα, με την βοήθεια και πάλι του Ετζέλ, ο Βερν ήρθε σε επαφή με ερευνητές και εφευρέτες που διαπλάτυναν τις γνώσεις του, τον συμβούλευαν σε ειδικά θέματα και τον τροφοδοτούσαν με ιδέες.

Μετά την επιτυχία του “Πέντε εβδομάδες με αερόστατο” ο Βερν έγινε γνωστός ως συγγραφέας και μπορούσε πλέον να συντηρείται μόνο με τη συγγραφή. Τα επόμενα χρόνια έγραψε πάρα πολλά μυθιστορήματα που συνήθως δημοσιεύονταν σε συνέχειες στο 15ήμερο περιοδικό του Ετζέλ Magazine d’Éducation et de Récréation πριν εκδοθούν ως βιβλία. Το βάρος επικεντρώνονταν σε μυθιστορήματα ταξιδιών και περιπετειών. Ο Βερν και ο Ετζέλ αποτέλεσαν ένα εξαιρετικό δίδυμο συγγραφέα-εκδότη μέχρι τον θάνατο του Ετζέλ το 1886. Ακολουθώντας τις συμβουλές του Ετζέλ, ο Ιούλιος Βερν πρόσθετε κωμικές πινελιές στα μυθιστορήματά του, άλλαζε τις δυσάρεστες καταλήξεις των έργων του σε ευχάριστες, και περνούσε ήπια διάφορα πολιτικά μηνύματα.

Τα βιβλία του Βερν, που απευθύνονταν κυρίως σε νεανικό και σχετικά μορφωμένο αρσενικό κοινό, δεν ήταν επιτυχημένα μόνο στην Γαλλία αλλά, χάρη στις μεταφράσεις τους, και σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική. Τα γνωστότερα έργα του είναι: “Ταξίδι στο κέντρο της Γης” (1864), “Από την Γη στην Σελήνη” (1865), “20.000 λεύγες κάτω από την θάλασσα” (1869) και “Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες” (1873), τα οποία και σταθεροποίησαν την φήμη του συγγραφέα σ’ ολόκληρο τον κόσμο. Ο “Γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες” ήταν η μεγαλύτερη επιτυχία του Βερν από άποψη πωλήσεων και διασκευάστηκε επιτυχώς για το θέατρο.

Το 1876 εκδόθηκε το πολιτικό δράμα “Μιχαήλ Στρογκόφ”, που κι αυτό με την σειρά του διασκευάστηκε με την συνεργασία του Αντόλφ ντ’ Εννερί σε επιτυχημένο θεατρικό έργο και αποζημίωσε τον Ιούλιο Βερν για τις απογοητεύσεις που δοκίμασε με τα θεατρικά έργα που έγραψε στην αρχή της σταδιοδρομίας του. Το έργο αυτό γυρίστηκε αργότερα σε ομιλούσα κινηματογραφική ταινία, κάτι που δεν μπόρεσε να συλλάβει η ισχυρή φαντασία του Βερν.

Το 1867, ο Βερν αγόρασε ένα μικρό πλοίο, το Σεν Μισέλ, το οποίο αντικαταστάθηκε διαδοχικά από το Σεν Μισέλ ΙΙ και το Σεν Μισέλ ΙΙΙ, όσο βελτιώνονταν τα οικονομικά του συγγραφέα. Με το Σεν Μισέλ ΙΙΙ, ο Ιούλιος Βερν ταξίδεψε σ’ όλη την Ευρώπη. Το 1870, του δόθηκε ο τίτλος του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής. Μετά το 1880, αν και πέρασε πλέον το ζενίθ της δημιουργικότητάς του, ο Ιούλιος Βερν συνέχισε να γράφει και να δημοσιεύει έργα σχεδόν χωρίς διάλειμμα. Η πίστη του όμως στα τεχνικά επιτεύγματα σιγά-σιγά εξασθένησε και από πολιτικής άποψης έγινε πιο συντηρητικός.

Παρά τις επιτυχίες του, δεν κατάφερε το 1883 να γίνει μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας, όπως ήταν η επιθυμία του. Έτσι, άρχισε να κάνει πολλά ταξίδια, εν μέρει με ιδιόκτητα μηχανοκίνητα ιστιοφόρα και διατηρούσε ένα εντυπωσιακό σπίτι στην Αμιένη όπου ζούσε και από όπου καταγόταν η σύζυγός του.


Εξώφυλλο του περιοδικού L’ Algerie, 15 Ιουνίου 1884.
Σχέδιο με τον Ιούλιο Βερν και μερικά από τα πλάσματα των έργων του.

Στις 9 Μαρτίου του 1886, καθώς ο Ιούλιος Βερν επέστρεφε στο σπίτι του, ο 25χρονος ανιψιός του, Γκαστόν, τον πυροβόλησε δύο φορές με πιστόλι. Η πρώτη σφαίρα αστόχησε αλλά η δεύτερη βρήκε το αριστερό πόδι του Βερν, αφήνοντάς του μόνιμη χωλότητα που δεν κατέστη δυνατό να αντιμετωπιστεί. Αυτό το περιστατικό αποσιωπήθηκε από τα μέσα ενημέρωσης, αλλά ο Γκαστόν πέρασε την υπόλοιπη ζωή του σε ψυχιατρικό άσυλο.

Μετά τον θάνατο της αγαπημένης του μητέρας (1887), κι αφού είχε προηγηθεί ο θάνατος του Ετζέλ (1886), ο Ιούλιος Βερν άρχισε να γράφει πιο σκοτεινά έργα. Αυτό μπορεί να οφείλεται εν μέρει σε αλλαγές στην προσωπικότητά του, αλλά ένας σημαντικός παράγοντας είναι το γεγονός ότι ο γιος του Ετζέλ, ο οποίος ανέλαβε την επιχείρηση του πατέρα του, δεν ήταν τόσο αυστηρός στις διορθώσεις του όσο ήταν ο Ετζέλ. Το 1888, ο Ιούλιος Βερν μπήκε στην πολιτική και εξελέγη δημοτικός σύμβουλος της Αμιένης, θέση την οποία υπηρέτησε επί 15 χρόνια.

Στις 24 Μαρτίου 1905, κι ενώ έπασχε από διαβήτη, ο Ιούλιος Βερν πέθανε στο σπίτι του επί της Boulevard Longueville 44 (σημερινή Boulevard Jules-Verne), με τη χαρά ότι το έργο του είχε αγαπηθεί και εκτιμηθεί. Ο γιος του, Μισέλ Βερν, επέβλεψε την έκδοση των μυθιστορημάτων “Η εισβολή της Θάλασσας” και “Ο φάρος στην άκρη του κόσμου”.

Το 1863, ο Ιούλιος Βερν έγραψε ένα μυθιστόρημα με τίτλο Το Παρίσι στον 20ό αιώνα, όπου ένας νεαρός άνδρας ζει σ’ έναν κόσμο με γυάλινους ουρανοξύστες, τρένα υψηλής ταχύτητας, αυτοκίνητα που κινούνται με φυσικό αέριο, αριθμομηχανές κι ένα παγκόσμιο δίκτυο επικοινωνιών, αλλά δεν μπορεί να βρει την ευτυχία και καταλήγει σ’ ένα τραγικό τέλος. Ο Ετζέλ σκέφτηκε ότι η απαισιοδοξία του μυθιστορήματος θα έβλαπτε την ακμάζουσα καριέρα του Βερν και πρότεινε να περιμένει 20 χρόνια για να το δημοσιεύσει. Ο Βερν έβαλε το χειρόγραφο σ’ ένα ασφαλές σημείο, όπου ανακαλύφθηκε το 1989. Δημοσιεύθηκε το 1994, και την ίδια εποχή δημοσιεύθηκαν για πρώτη φορά πολλά άλλα μυθιστορήματα και διηγήματα του Βερν.

Ο Ιούλιος Βερν συνάρπασε τη φαντασία όχι μόνο της Γαλλίας, όπου γεννήθηκε, αλλά και όλης της ευρωπαϊκής ηπείρου και της Αμερικής. Τα μυθιστορήματά του μεταφράστηκαν σχεδόν σε όλες τις γλώσσες του κόσμου. Έγραψε ταξιδιωτικές ιστορίες που διαδραματίζονται σε θάλασσες, σε στεριές και στον αέρα, προβλέποντας μερικά από τα σύγχρονα κατορθώματα του ανθρώπου. Τα μεγάλα συγγράμματά του εισήγαγαν στη φιλολογία μία νέα σχολή, περιγράφοντας με σχεδόν επιστημονικό τρόπο τις τολμηρές και απίστευτες περιπέτειες, που ήταν άγνωστες στους συγχρόνους του.

Εκείνη την εποχή ο κόσμος εξακολουθούσε να αντικρίζει την επιστήμη με φόβο και αγωνία και περιοριζόταν στα εργαστήρια των σοφών, που δεν επέτρεπαν στον εαυτό τους να αποθαρρυνθεί από τις λαϊκές προλήψεις. Ο νέος τύπος μυθιστορήματος που εισήγαγε ο Ιούλιος Βερν ανατάραξε τη φαντασία των ανθρώπων και τους έκανε να στραφούν ψηλά και να ερευνήσουν τον ουρανό έχοντας το ερώτημα αν είναι πραγματικά δυνατή η πτήση στο διάστημα. Έκανε επίσης τους ανθρώπους να στρέψουν το ενδιαφέρον τους στους βυθούς των ωκεανών και να μελετήσουν αν υπήρχε δυνατότητα να κατακτήσουν τον υποβρύχιο κόσμο. Σήμερα, παρόλο που οι περισσότερες φανταστικές του ιστορίες έγιναν πραγματικότητα, τα έργα του εξακολουθούν να είναι αγαπητά για την πρωτοτυπία τους και το κοσμαγάπητο ύφος τους.

Καθώς ο Ιούλιος Βερν ήταν επί σειρά ετών κάτοικος της Αμιένης, πολλά μέρη της πόλης πήραν το όνομά του. Στην Αμιένη επίσης βρίσκεται ο τάφος του. Το σπίτι όπου έζησε είναι σήμερα μουσείο. Ένα εστιατόριο που βρίσκεται στον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι ονομάστηκε Le Jules Verne. Το 1954, το πρώτο ατομικό υποβρύχιο του κόσμου, το αμερικάνικο Ναυτίλος (Nautilus), πήρε το όνομά του από το ομώνυμο υποβρύχιο του πλοιάρχου Νέμο από το 20.000 λεύγες κάτω από τη θάλασσα. Επίσης, πολλά από τα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βερν γυρίστηκαν σε ταινίες.

Παράλληλα πραγματοποιεί πολλά ταξίδια, όπου ενημερώνεται για νέες τεχνικές κατασκευές και κρατάει σημειώσεις σε θέματα Γεωγραφίας, Ζωολογίας, Φυσικής, Χημείας και Τεχνικής. Αργότερα εκδίδει μια σειρά από διηγήματα με τίτλο “Έκτακτα ταξίδια”, στα οποία περιγράφει αυτές τις εμπειρίες του και στα οποία γίνονται αναφορές σε «ελικόπτερα», «πυραύλους» και «υποβρύχια», όταν όλα αυτά δεν υπήρχαν ακόμα, ούτε καν στις συζητήσεις των τεχνικών. Αυτό γίνεται εμφανές και στα βιβλία του όπου παρατηρούμε πολλά ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία, τόπων που ουδέποτε είχε επισκεφθεί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το μόνο ταξίδι που είχε κάνει ο Βερν εκτός Ευρώπης ήταν στις Η.Π.Α. ενώ τα βιβλία του διαδραματίζονται σε πέντε ηπείρους. Επίσης, ο Βερν προέβλεψε πολλά γεγονότα όπως το ότι η πρώτη προσπάθεια πρόσβασης των ανθρώπων στην Σελήνη θα αποτύγχανε με πτώση στον Ειρηνικό, την βόμβα υδρογόνου κι άλλα.

Στην Ελλάδα, υπάρχει οδός Ιουλίου Βερν στο χωριό Αρκάσα της Κάρπαθου. Οδός Ιουλίου Βερν υπάρχει επίσης στη Λεμεσό της Κύπρου.

Η επιρροή του Πιέρ-Ζυλ Ετζέλ

Ο Ετζέλ επηρέασε σημαντικά τα γραπτά του Βερν, ο οποίος ήταν τόσο χαρούμενος που βρήκε έναν πρόθυμο εκδότη ώστε συμφώνησε σχεδόν σε όλες τις αλλαγές που του πρότεινε. Ο Ετζέλ απέρριψε τουλάχιστον ένα μυθιστόρημα (“Το Παρίσι στον 20ό αιώνα”) και ζήτησε από τον Βερν ν’ αλλάξει σημαντικά τα άλλα κείμενά του. Στην πραγματικότητα ο Βερν δεν ήταν λάτρης της τεχνολογίας και της ανθρώπινης προόδου, όπως μπορεί κανείς να διαπιστώσει από τα έργα που έγραψε πριν την γνωριμία του με τον Ετζέλ και μετά τον θάνατο του εκδότη.

Μία από τις πιο σημαντικές αλλαγές που ο Ετζέλ επέβαλε στον Βερν ήταν η υιοθέτηση της αισιοδοξίας στα μυθιστορήματά του. Το αίτημα του Ετζέλ για αισιόδοξα κείμενα αποδείχθηκε σωστό. Για παράδειγμα, η “Μυστηριώδης Νήσος” αρχικά τελείωνε με όλους τους επιζώντες να επιστρέφουν στην ηπειρωτική χώρα αλλά στην συνέχεια είχαν πάντα το αίσθημα της νοσταλγίας για το νησί. Ο Ετζέλ αποφάσισε ότι αυτοί οι άνθρωποι έπρεπε να ζήσουν ευτυχισμένοι, γι’ αυτό και στο αναθεωρημένο μυθιστόρημα χρησιμοποίησαν τις περιουσίες τους για να φτιάξουν ένα αντίγραφο του νησιού.

Επίσης, για να μην προσβάλει τον στρατιωτικό σύμμαχο της Γαλλίας εκείνη την εποχή, την Ρωσική Αυτοκρατορία, η καταγωγή και το παρελθόν του πλοιάρχου Νέμο άλλαξαν σημαντικά. Αρχικά ήταν Πολωνός πρόσφυγας, που ήθελε να εκδικηθεί για την διαίρεση της πατρίδας του και τον θάνατο της οικογένειάς του κατά την Εξέγερση του Ιανουαρίου, και τελικά έγινε Ινδός πρίγκιπας που αγωνίζεται κάτω από την θάλασσα εναντίον της Βρετανικής Αυτοκρατορίας μετά την Ινδική Εξέγερση του 1857.

Ο Ιούλιος Βερν χαρακτηρίζεται ως ο πατέρας της Επιστημονικής Φαντασίας (Ε.Φ.)

Ο άνθρωπος ξεκίνησε να αφηγείται ιστορίες από τις πρώτες στιγμές της δημιουργίας του και να τις καταγράφει όπως και όπου μπορούσε. Μερικά είδη αφηγούμενης φαντασίας προϋπήρχαν σε κάποια πρωταρχική μορφή, με το πέρασμα των αιώνων όμως υπέστησαν πολλές μεταλλάξεις και απαντώνται σήμερα σε διαφορετικές μορφές.

«Τα δημιουργήματα του ανθρώπινου νου τόσο στη λογοτεχνία όσο και στις τέχνες, τα οποία στηρίζονται και εμπνέονται από τα υπάρχοντα επιστημονικά επιτεύγματα και επεκτείνονται στις μελλοντικές τους εξελίξεις, όπως η καλπάζουσα ανθρώπινη φαντασία τις οραματίζεται. Ο άνθρωπος, πάντα ανήσυχος, αναζητούσε κάτι καινούριο πέρα από τα καθιερωμένα που να του ικανοποιεί τα ενδιαφέροντά του, να απαντά στα ερωτηματικά που τον βασανίζουν και να ξεδιαλύνει τα παράδοξα και μυστήρια που τον περιβάλλουν». 

Η Επιστημονική Φαντασία είναι όμως εξαίρεση. Η λογοτεχνία μπερδεύτηκε στα πόδια της επιστήμης από την στιγμή που η ίδια η επιστήμη έγινε απτή. Αλλά πώς έγινε αυτό; Τι οδήγησε την καταιγιστική ανάπτυξη και την επιτυχή πρόσμιξη επιστήμης και φαντασίας σε ένα νέο, λογοτεχνικό είδος, την Επιστημονική Φαντασία;

Οι συγγραφείς Ε.Φ. δεν προτίθενται να κάνουν τον αναγνώστη να πιστέψει, απλώς να σκεφτεί ότι αυτό που περιγράφεται στο έργο τους ως αδύνατο, ίσως σε λίγα χρόνια να είναι δυνατό». Η επιστημονική φαντασία είναι ο μεγάλος κλάδος της Φανταστικής Λογοτεχνίας. Παρόλο που οι ρίζες της χάνονται στα βάθη των χρόνων, στην ουσία είναι δημιούργημα, έκφραση και ταυτότητα του 20ου αιώνα.

Οι νέες ιδέες και οι νέες κατακτήσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας, που εμφανίστηκαν στην αρχή του αιώνα φέρνοντας μια τεράστια κοινωνικοπολιτική ανακατάταξη και αλλαγή στην ζωή των ανθρώπων, περνώντας τον σε έναν άλλο πολιτισμικό κύκλο, ήταν φυσικό να προσφέρουν πλούσιο υλικό στην νέα λογοτεχνία. Μια λογοτεχνία που από εδώ και πέρα θα εξελίσσεται σταθερά καλύπτοντας ένα απέραντο φάσμα προβλημάτων παλαιοντολογίας, αρχαιολογίας, μηχανολογίας, διερεύνησης άγνωστων κόσμων, ταξιδιών στο διάστημα, στον χώρο και τον χρόνο.

Στην φανταστική λογοτεχνία δεν συναντούμε μόνο έντονο προβληματισμό αλλά και κυρίαρχο στοιχείο της πραγματικότητας. Με λίγα λόγια είναι η λογοτεχνία του παρόντος και του μέλλοντος, που ουσιαστικά εκθέτει το ανθρώπινο πρόβλημα.

«Η επιστημονική Φαντασία είναι ακόμη απροσπέλαστη στους μελετητές. Ίσως μάλιστα να μην είναι και τόσο… φανταστική. Ο Ιούλιος Βερν μας μεταφέρει διαρκώς την εικόνα ενός ζοφερού μέλλοντος, έρμαιου στην τεχνολογία, με ανθρώπους ψυχικά αποξενωμένους. Εκείνος υπολόγιζε την έλευσή του, περίπου χίλια χρόνια μετά, αλλά δεν πέρασαν ούτε εκατό από τότε που τα έγραψε. Η επιστημονική φαντασία είναι είδος έντεχνου γραπτού λόγου, ίσως όμως να είναι και η έκφραση προφητικών ενοράσεων.»

Μέσα από τα μυθιστορήματα του Βερν, θαυμάζουμε τον θεματικό πλούτο του που είναι ικανός να μας κάνει να λησμονήσουμε τους καταλόγους, τα ιστορικά, τους υπολογισμούς της πίεσης ή των εκτάσεων. Οι μηχανές του, αναγγέλλουν το σουρεαλιστικό παραλήρημα του 20ου αιώνα κι όχι τον ορθολογισμό του. Είναι τα προϊόντα μιας καινούριας πίστης (στην επιστήμη), μιας έμμονης αμφιβολίας (στον άνθρωπο), και μιας φαντασίας που τα ανοίγματα της προκαλούν θαυμαστά ποιητικά ατυχήματα.

Ας προσθέσουμε ότι οι εφευρέσεις του Βερν στο πλαίσιο της εποχής του, με την οποία είναι αναπόσπαστες, μετατρέπονται σε αντικείμενα μιας γοητευτικής μοναδικότητας.

«Η σχέση ανάμεσα στις εφευρέσεις του Βερν και την επιστήμη είναι η ίδια που υπάρχει ανάμεσα στην ηφαιστειολογία και το Ταξίδι στο κέντρο της γης. Η ατμομηχανή με μορφή ελέφαντα του μηχανικού Μπανκς, ακόμα και με ακτινωτές ζάντες στους τροχούς, είχε τις ίδιες πιθανότητες να κυλήσει στον δρόμο σέρνοντας τα γλυπτά μπανγκαλόους απ’ ότι είχε ο Άξελ και ο θείος του να ξεπεταχτούν σώοι απ’ το ηφαίστειο της Σικελίας, εκτός αν δρασκελούσες τον 19° αιώνα για να ταξιδέψεις σε ένα κόσμο απαλλαγμένο από τις «επιστημονικές» επιδημίες και τον ορθολογισμό. Μόνο η ποίηση μπορούσε να θέσει σε λειτουργία τις μηχανές του Βερν, να εμποδίσει το Ναυτίλο να βουλιάξει, σαν κάποιο πρεσβυτέριο, κι ακόμα την Κολούμπιαν, το γιγαντιαίο κανόνι, να τινάξει στον αέρα τους κυρίους της με την στολή και τον φωτισμό γκαζιού, το Steam-House να κολλήσει σε ένα ριζώνα, όταν με όλα τα έμβολά του σε λειτουργία κατόρθωσε να πραγματοποιήσει μία μόνο στροφή του τροχού. Ήταν η ποίηση που επέτρεψε στο ελικοφόρο νησί των εκατομμυριούχων και στις πτητικές μηχανές του Ροβήρου να κινηθούν, και μόνον αυτή εξασφάλισε σε κάθε περίπτωση, την επιβίωση αυτών των μηχανών που συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να διασχίζουν την λογοτεχνία.»

Στα μυθιστορήματά του “Ο Γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες” και στον “Κυρίαρχο του κόσμου” συναντούμε την έκφραση «Η ταχύτητα νικά την βαρύτητα». Τρελός ή όχι, ο ήρωας του Βερν, μπαλονιστής ή «αεροπόρος», ονειροπόλος ή βαθιά ρομαντικός επιχειρεί να σώσει το μπαλόνι του, το νησί του, το ηλεκτρικό ή ατμοκίνητο κονάκι του. Είναι μια θεσπέσια εκτροπή του αιώνα προς τα ρεύματα της απίθανης φαντασμαγογραφίας.

«Και από αυτά τα γεμάτα οράματα ναυάγια υψώνονται ακόμα ελεγείες στην χωρομετρική διάνοια, την μηχανική και την μηχανιστική, του καινούριου ανθρώπου που ανταμειβόταν μέσα από την σύγκρουση δύο ατμομηχανών που ορμούσαν με όλη τους την ταχύτητα, η μία εναντίον της άλλης!»

Το έργο του Πλωτή πολιτεία (ή Το Νησί με τους έλικες) που θεωρείται υποδειγματικό της τέχνης του, ο Βερν αναδεικνύει θαυμάσια το λόγο του και συμβάλλει στον καθορισμό των μύθων του. Ο έλικας, νέο εργαλείο της εξέλιξης και της γνώσης, επιτρέπει στον άνθρωπο να διαφύγει από τους φυσικούς περιορισμούς που τον δένουν στην γη, του προσφέρει τον αέρα, την θάλασσα, τις ηπείρους που διψά να εξερευνήσει.

Μέσα από το μυθιστόρημά αυτό του Βερν αντικρίζουμε το περίγραμμα μιας φιλοσοφίας του Βερν, τοποθετημένης στην μανιχαϊκή εναλλαγή ανάμεσα σε μια ευτυχισμένη δημοκρατία, καταναλώτρια τεχνολογίας, και σ’ έναν αναρχισμό ελιτίστικο, που οι βάσεις του ακουμπούν πάνω σε μια πραγματική γνώση του κόσμου, γνώση αποκτημένη πάνω στην επιστήμη.

Η δημιουργία ενός τεχνητού νησιού, ενός νησιού που μετακινείται στην επιφάνεια της θάλασσας, δεν είναι συνώνυμο με το ξεπέρασμα των ορίων του ανθρώπινου νου… και δεν είναι απαγορευμένο στους ανθρώπους να καταχρώνται τον δημιουργό;’ καταλήγει ο Ιούλιος Βερν μετά την τραγική κατάληξη της Πλωτής Πολιτείας πράγμα που οφειλόταν στους δισταγμούς και στην δυσκινησία μιας δημοκρατικής κυβέρνησης. Σ’ αυτήν την περίπτωση, ο Βερν δεν αφήνεται να ονειρευτεί μια πιθανή επιστημονική ευτυχία στους κόλπους μιας ανθρωπότητας μπουχτισμένης από τεχνολογία.

Το έργο του “20000 λεύγες κάτω από την θάλασσα” ήταν από εκείνα που εισέπραξε από την πρώτη στιγμή την αγάπη του κόσμου. Όπως τα περισσότερα έργα του, έτσι και αυτό, δεν ήταν μια προφητεία όσον αφορά την τεχνολογία που αναφέρει αλλά μια αξιοποίηση της ήδη υπάρχουσας τεχνολογίας και επεξεργασίας μέσω της φαντασιακής δημιουργικότητας του Βερν.

Όσα προαναφέραμε μπορούν να εξηγηθούν με το γεγονός ότι η ιστορία του υποβρυχίου με την έννοια ενός καταδυόμενου σκάφους, όπως ήταν ο Ναυτίλος, είναι πολύ παλιά. Ήδη από τον 13° αιώνα έχουμε ιστορικές μαρτυρίες κατασκευής υποτυπωδών τέτοιων σκαφών. Ο λοχαγός του αμερικανικού στρατού Δαβίδ Μπουσνέλ το 1775 θα κατασκευάσει ένα καταδυόμενο σκάφος με προωστική έλικα.

Το 1798 Ο Ρόμπερτ Φούλτον θα κατασκευάσει ένα βελτιωμένο υποβρύχιο που θα το ονομάσει Ναυτίλο. Από αυτό το υποβρύχιο πήρε ο Ιούλιος Βερν το όνομα του υποβρυχίου του μυθιστορήματός του. Αργότερα ο Βαυαρός Μπάουερ κατασκευάζει υποβρύχιο με μια καινοτομία. Ενώ βρίσκεται σε κατάδυση, μπορεί να βγει δύτης από αυτό και να επανέλθει. Όλες αυτές, λοιπόν, τις προϋπάρχουσες γνώσεις μας τις μεταφέρει ο συγγραφέας στο μυθιστόρημά του, όπου οι ήρωες φορώντας ειδικές στολές και σκάφανδρα έβγαιναν από τον Ναυτίλο και περιεργάζονταν τον βυθό. Τα ειδικά σκάφανδρα που φορούσαν ήταν και αυτά προηγμένης τεχνολογίας σύμφωνα με τον Βερν, όμως τέτοιου είδους σκάφανδρα είχαν κατασκευαστεί ήδη πριν από το 1840.

Αντιλαμβανόμαστε πως ο Ιούλιος Βερν ασχολείται πολύ με την μηχανική και τον ηλεκτρισμό, μέσα από το συγκεκριμένο έργο του, όπου ο Ναυτίλος λειτουργεί με βάση κυρίως αυτόν. Κατ’ επέκταση έλκεται από την φωτιά αφού αποτελεί την αρχή του ηλεκτρισμού. Επηρεάστηκε από τους νόμους της Φυσικής αλλά και από τον Δαρβίνο και τις θεωρίες του για την ζωή και την εξέλιξη των ειδών καθώς οι ήρωές του επιβιώνουν και κάτω από την γη. Επίσης ο Βερν, μας αναφέρει στο μυθιστόρημά του και για το τηλεγράφημα.

«Ο Μορς το 1843 κατασκευάζει την πρώτη τηλεγραφική γραμμή μεταξύ Βαλτιμόρης και Ουάσινγκτον».

Ο ίδιος σε μια συνέντευξή του θα πει σχετικά με αυτό το μυθιστόρημα:

«Για παράδειγμα, η περίπτωση του Ναυτίλου. Αυτό αφού το περιεργάσθηκα με προσοχή, είναι ένας υποβρύχιος μηχανισμός σχετικά με τον οποίο δεν υπήρχε τίποτα εντελώς εξαιρετικό, ούτε πέραν των ορίων της πραγματικής επιστημονικής γνώσης. Αυτό ανέρχεται ή βυθίζεται με απόλυτα εφικτή και γνωστή διαδικασία, οι λεπτομέρειες του χειρισμού του και της προώθησής του είναι απόλυτα λογικές και κατανοητές. Ακόμη και η κινητήριος δύναμή του δεν είναι μυστική: το μόνο σημείο το οποίο θα μπορούσα να αποδώσω στην βοήθεια της φαντασίας είναι η εφαρμογή αυτής της δύναμης και εδώ έχω σκόπιμα αφήσει ένα κενό για τον αναγνώστη για να διατυπώσει το δικό του συμπέρασμα, ένα απλό τεχνικό χάσμα, αρκετά ικανό να είναι γεμάτο από άκρως εκπαιδευμένα και παντελώς επιδέξια μυαλά.»

«Δεν έχει κάρβουνα που τελειώνουν, γιατί η κινητήρια δύναμη του είναι ο ηλεκτρισμός», Ιούλιος Βερν, 20000 λεύγες κάτω από την θάλασσα, ό.π., σελ 85 

«Μερικά σας είναι γνωστά, όπως ας πούμε αυτό το θερμόμετρο, που μου δείχνει την εσωτερική θερμοκρασία του υποβρυχίου, το βαρόμετρο που μου προλέγει τις μεταβολές του καιρού, το υγρόμετρο που δείχνει το βαθμό ξηρότητας της ατμόσφαιρας, η πυξίδα που βοηθάει την ρότα μου και τα τηλεσκόπια με τα οποία ελέγχω τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα όταν ο Ναυτίλος αναδύεται», Ιούλιος Βερν, 20000 λεύγες κάτω από την θάλασσα, ό.π., σελ. 75

Αυτό που μας κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι αυτό που χαρακτηριστικά διατυπώνει ο Ιούλιος Βερν:

«Η δυσκολία βρίσκεται στο να κάνεις πολύ αληθοφανή, πράγματα τόσο αναληθοφανή!»

Παρατηρούμε λοιπόν, όπως αναφέρει και ο ίδιος παραπάνω, ότι οι τεχνολογικές εφαρμογές που καταγράφονται στα βιβλία του δεν είναι τίποτα άλλο από τα επιστημονικά δεδομένα της εποχής του. Εμπλουτίζει όμως τα ήδη υπάρχοντα δεδομένα με πλήθος άλλων φανταστικών στοιχείων. Για παράδειγμα, μπορεί ο Ναυτίλος να έχει κατασκευαστεί σύμφωνα με τα στοιχεία μηχανικής που υπήρχαν μέχρι εκείνη την εποχή, αλλά και με πολλά στοιχεία φαντασίας που φτάνουν μέχρι και την υπερβολή με αποτέλεσμα να δημιουργήσει, μέσω του έργου του, ένα υποβρύχιο υπερσύγχρονο για τα μέχρι τότε δεδομένα.

Με μεγάλο ενθουσιασμό, διαβάζουμε πως μέχρι και τα κάγκελα του υποβρυχίου δεν ήταν απλά κάγκελα αλλά ηλεκτρικά καλώδια φτιαγμένα με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφεύγεται τυχόν εισβολή ιθαγενών στο εσωτερικό του υποβρυχίου. Αυτό είναι ένα μικρό μόνο παράδειγμα για το πώς ο συγγραφέας μπορεί να συνδυάσει με καταπληκτικό τρόπο την επιστήμη, του ηλεκτρισμού στην προκειμένη περίπτωση, με την φαντασία.

Το 1865 γράφει το μυθιστόρημά του “Από την Γη στην Σελήνη”.

Μέσα από το έργο του αυτό, δεν αποφεύγει να αναφερθεί στους Αρχαίους ‘Ελληνες που ήταν οι πρώτοι που μίλησαν για τα ουράνια σώματα όντας γνώστες της τεχνολογίας. Εγκωμιάζει τα έργα του Θαλή, του Αρίσταρχου, του Κλεομένη και του Ίππαρχου οι οποίοι είχαν διατυπώσει παρατηρήσεις για την Σελήνη. Το “Από την Γη στην Σελήνη” αξίζει να διαβάζεται ακόμη και σήμερα για το πνεύμα του, την διαίσθησή και τις τυχαίες καταπληκτικές προβλέψεις. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Βερν ήταν ο πρώτος που εισηγήθηκε την σημερινή πειραματική διαστημική ιατρική. Τα μέλη της Πυροβολικής Λέσχης του, δοκίμασαν τις θεωρίες τους εκτοξεύοντας μια γάτα και έναν σκίουρο μέσα σ’ ένα κοίλο βλήμα όλμου. Η γάτα επέζησε από την επιτάχυνση όχι όμως και ο σκίουρος.

«Σχετικά με το φως της Σελήνης, ο Θαλής ο Μιλήσιος (640 π.κ.ε.) έκανε την διαπίστωση πως η Σελήνη δεν είχε δικό της φως αλλά πως φωτιζόταν από τον ήλιο. Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος ήταν εκείνος που έδωσε την πραγματική εξήγηση των φάσεων της Σελήνης. Ο Κλεομένης δίδαξε πως το φως της Σελήνης ερχόταν από αντανάκλαση και τέλος ο Ίππαρχος ήταν εκείνος που ανακάλυψε την ελλειπτική τροχιά της.» Ιούλιος Βερν, «Από την Γη στην Σελήνη», εκδόσεις Αττικός, 1976,

Ο Ιούλιος Βερν σε όλα σχεδόν τα έργα του μας προσφέρει μια περιήγηση σε διάφορα εξωτικά μέρη γνωστά και άγνωστα όπου μας παραθέτει πολλά ιστορικά και γεωγραφικά στοιχεία. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι ο Ιούλιος Βερν έχει ταξιδέψει μόνο στην Ευρώπη και στις Ηνωμένες Πολιτείες ενώ τα έργα του διαδραματίζονται σε πέντε ηπείρους.

Όπως εύλογα μπορούμε να καταλάβουμε χρησιμοποιεί και σε αυτόν τον τομέα την φαντασία του για να μας περιγράφει με ακρίβεια στα μυθιστορήματά του όλες εκείνες τις συνήθειες των ανθρώπων και όλα τα μέρη στα οποία ούτε ο ίδιος είχε επισκεφτεί. «Ο Ιούλιος Βερν έχει μια φιλοδοξία: οι μηχανές που περιγράφει, οι εφευρέσεις που αναδεικνύει, οι τόποι που στήνει τα κτηματολόγιά του ανήκουν στην γνώση του καιρού του. Είναι τεχνικές ή τοποθεσίες δανεισμένες από τις γνώσεις της εποχής που όμως αίφνης σκοντάφτουν σε ένα μυθιστορηματικό και φανταστικό σύμπαν εκπληκτικά μηχανευμένο.

Ο Ιούλιος Βερν δεν ήταν προφήτης αν και θα μπορούσε κάλλιστα να ονομαστεί έτσι αφού με την δημιουργική και απέραντη φαντασία του ξεπέρασε τα επιστημονικά δεδομένα της εποχής του και περιέγραψε εφευρέσεις και ανακαλύψεις τόσο απίθανες που μερικοί τον περιγέλασαν για αυτές, ενώ με την σημερινή αλματώδη εξέλιξη της επιστήμης, όχι μόνο επαληθεύτηκαν οι περισσότερες αλλά και σε πολλές έγινε ο ίδιος αιτία να τις επινοήσουν οι εφευρέτες τους.

Έτσι με την τρομερή διαίσθησή του «προφήτεψε» την ανακάλυψη του υποβρυχίου, του αεροπλάνου, του ασυρμάτου και των διαπλανητικών ταξιδιών και πυραύλων. Περιέγραψε με καταπληκτική ζωηρότητα τις λεπτομέρειές τους και παρέμεινε τόσο σύγχρονος, αφού η κατάχτηση της Σελήνης που περιέγραψε στο βιβλίο του Από την Γη στην Σελήνη, πραγματοποιήθηκε πριν από λίγα χρόνια. Ο Ιούλιος Βερν θα μπορούσε να ονομαστεί για το λόγο αυτό και εμπνευστής ανακαλύψεων και εφευρέσεων.

Πράγματι, οι ίδιοι οι επιστήμονες ομολογούν την ευεργετική επίδραση των βιβλίων του Βερν πάνω στις επινοήσεις τους. Οι εξερευνητές Σαρκό από την Γαλλία και Μπερντ από την Αμερική αποδίδουν τις επιτυχίες τους σ’ αυτόν. Επίσης ο δημιουργός του πρώτου ατομικού υποβρυχίου, ναύαρχος Ρικόβερ, δήλωσε: Στο διάστημα της εργασίας μου ο νους μου ήταν πάντα στο έργο του Ιουλίου Βερν. Τέλος, ο διάσημος Γάλλος φυσικός Ζωρζ Κλωντ είπε πως την ιδέα για την θερμική ενέργεια την πήρε από τον Βερν».

Ήταν όμως κι ένας άνθρωπος της εποχής του. Το 1897 όταν έγραψε το τελευταίο του βιβλίο, ο κατάλογος των πρόσφατων ανακαλύψεων ήταν ακόμη πιο μακρύς. Δεν είναι λοιπόν δύσκολο να φανταστεί κανείς την ατμόσφαιρα μέσα στην οποία έζησε και έγραψε ο Ιούλιος Βερν. Έζησε στα χρόνια των μεγάλων επιστημονικών και τεχνικών ανακαλύψεων και είναι φυσικό τα επιτεύγματα αυτά να αντανακλώνται στα μυθιστορήματά του χωρίς μυθοποιητική προσπάθεια.

Ο συγγραφέας δεν διατύπωσε κάποιες περιπετειώδεις υποθέσεις αλλά επεξεργάστηκε πραγματικά επιστημονικά δεδομένα:

«Τα ταξίδια προσφέρουν τις πιο ακριβείς επιστημονικές υποθέσεις. Ακόμη και τα πιο παράτολμα ταξίδια συνιστούν μια παράδοξη ή ακραία αλήθεια που δεν θα αργήσει να γίνει αποδεκτή», έγραφε ο Theophile Gautier το 1866.

Θα πρέπει ωστόσο να επισημάνουμε ότι τα πρώτα μυθιστορήματα του Ιουλίου Βερν έριχναν το βάρος στην γεωγραφική περιπέτεια παρά στην εκμετάλλευση της τεχνολογίας. Ο Ιούλιος Βερν ήρθε στην Ελλάδα μέσω του περιοδικού “Η Διάπλασις των παίδων”. Μέσα από τις σελίδες του περιοδικού μπορούσαν πλέον και οι Έλληνες αναγνώστες να γνωρίσουν το Γάλλο συγγραφέα, να αγωνιούν για την εξέλιξη της δράσης των ηρώων μέσα από τα περιπετειώδη μυθιστορήματά του και να ενστερνιστούν ενδιαφέροντα πράγματα γύρω από την γεωγραφία και την τεχνολογία που πλουσιοπάροχα τους προσέφερε η φαντασία του Ιουλίου Βερν.

***
@Ηώ Αναγνώστου /terrapapers.com / 2019