Οι γίγαντες πλακί είναι Ελληνικό πιάτο γνωστό και ως φασόλια γίγαντες στο φούρνο.
Το φασόλι προέρχεται από την λατινική λέξη fagioli, με την οποία έγινε αρχικά γνωστό το όσπριο στην Ιταλία η οποία με την σειρά της προέρχεται από την λέξη fava (κουκιά). Διάφορες ποικιλίες φασολιών έχουν προέλθει από διάφορες περιοχές σε όλο τον κόσμο, από την Αφρική έως την Νότια Αμερική. Η παλαιότερη ένδειξη καλλιέργειας φασολιών πιστεύεται ότι έχει βρεθεί μέσα σε μια σπηλιά στις Περουβιανές Άνδεις.
Τα φασόλια αναπτύχθηκαν για πάνω από 8.000+ χρόνια, δίδοντας μια πολύτιμη πηγή τροφής στους ιθαγενείς πληθυσμούς των ανθρώπων. Στα αγγλικά ο αρχικός τύπος των φασολιών ονομάζεται pole beans (σημαίνει εκτός των άλλων και κοντάρι ή άξονας). Τα φασόλια αυτά, από τις νότιες περιοχές της Χιλής και της Αργεντινής ως την λίμνη Χιούρον στα βόρεια, αποτέλεσαν ένα σημαντικό κομμάτι της διατροφής των διαφόρων αγροτικών φυλών.
Τα θαμνώδη φασόλια είναι ένα νέο φαινόμενο στην καλλιέργεια των φασολιών. Έχουν την ικανότητα να αναπτύσσονται χωρίς την ανάγκη υποστήριξης και προήλθαν από την κλασική ποικιλία των φασολιών μετά από προσεκτική επιλογή. Αυτή η νέα κατηγορία των φασολιών εμφανίστηκε στην πεδιάδα της Οαχάκα στο νότιο Μεξικό πριν 1.000+ χρόνια.
Η ονομασία «γίγαντες» είναι Ελληνικής προέλευσης, εξ’ ου και τα “φασόλια γίγαντες”. Οι γίγαντες πλακί είναι μεζές χορτοφαγικός αποτελούμενος από μεγάλα ξερά φασόλια (παραδοσιακά γνωστά ως «φασόλια γίγαντες», μια ποικιλία του Phaseolus coccineous) μαγειρεμένα σε σάλτσα ντομάτας.
Το πιάτο γίνεται από ξηρά λευκά φασόλια (φασόλια γίγαντες), ντομάτες, κρεμμύδια, ελαιόλαδο, σέλινο, μαϊντανό, ζάχαρη και φέτα. Όταν δεν μπορούν να βρεθούν φασόλια γίγαντες, τότε δύνανται να αντικατασταθούν από μεγάλα φασόλια ως κατάλληλα υποκατάστατά τους. Άλλα χορταρικά όπως σκόρδο, καρότα, κολοκυθάκια ή σέλερι χρησιμοποιούνται ενίοτε και ορισμένες επαρχιακές συνταγές προσθέτουν λουκάνικα ή καπνιστό χωριάτικο λουκάνικο κομμένο σε μικρούς κύβους.
Τα φασόλια μουσκεύονται από βραδύς και εν συνεχεία βράζονται έως ότου μαλακώσουν, οπότε σουρώνονται και προστίθενται τα υπόλοιπα υλικά. Τα αρωματικά σοτάρονται ώστε να γίνουν σάλτσα και αναμειγνύονται με τα φασόλια. Κατόπιν, τα φασόλια ψήνονται στο φούρνο έως ότου η επάνω στρώση πάρει ένα ελαφρύ καφέ χρώμα. Το πιάτο σερβίρεται είτε θερμό είτε σε θερμοκρασία δωματίου.
Ουσιαστικά, σε μια ισορροπημένη διατροφή πρέπει να καταναλώνονται τρεις μικρομερίδες οσπρίων την εβδομάδα στα οποία καλό είναι να περιλαμβάνεται κάποια κατηγορία φασολιών. Τα είδη των φασολιών είναι τα λευκά φασόλια, τα κόκκινα, τα ρεβίθια, οι γίγαντες, τα μαυρομάτικα κ.α. Τα φασόλια είναι πολυμορφικά με την έννοια ότι έχουν μια ποικιλία διαφορετικών τύπων. Ανάλογα με την ποικιλία, το χρώμα τους μπορεί να είναι κίτρινο, πράσινο ή και μαύρο. Πέρα όμως από την διαφορετικότητα στην μορφολογία, τον τύπο και την γεύση του, κάθε φασόλι αναπτύσσεται και ευδοκιμεί σε διαφορετικές θερμοκρασίες.
Τα φασόλια αποτελούν σημαντική πηγή πρωτεϊνών (16-33%), βιταμινών (θειαμίνη, ριβοφλαβίνη, νιασίνη, βιταμίνη Β6 και φολικό οξύ), διαιτητικής ίνας (14-19%), ιδιαίτερα υδατοδιαλυτής διαιτητικής ίνας. Ακόμη, είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά, σε μεταλλικά στοιχεία όπως ασβέστιο, σίδηρο, κάλιο κ.α καθώς και ελευθέρων ακόρεστων λιπαρών οξέων. Έχουν πολύ μικρή περιεκτικότητα σε νάτριο και σχεδόν καθόλου χοληστερόλη. Με αποτέλεσμα, να συστήνεται σε ανθρώπους που θέλουν να μειώσουν την χοληστερόλη, εφόσον βοηθάει στην μείωση της LDL. Τα φασόλια είναι μια άριστη εναλλακτική λύση με χαμηλά λιπαρά και μπορούν να αντικαταστήσουν την ζωική πρωτεΐνη. Γι’ αυτό το λόγο, αποτελούν καλή επιλογή για τους φυτοφάγους όταν γίνονται με σωστούς συνδυασμούς.
Είναι ιδιαιτέρως δημοφιλές κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Οι γίγαντες συνήθως σερβίρονται σαν κύριο πιάτο με φέτα, ελιές και ψωμί ή σε θερμοκρασία δωματίου ως μέρος μεζέ ή κυρίως πιάτο.
Φασόλια γίγαντες, ένα από τα νοστιμότερα φαγητά της ελληνικής παραδοσιακής κουζίνας. Κύριο πιάτο αλλά κι ένα από τα κλασικά συνοδευτικά μεζεδάκια του ούζου. Φασόλια, γλυκά, μελωμένα, σκέτη γλύκα! Δοκιμάστε αυτόν τον εύκολο και πεντανόστιμο τρόπο να μαγειρέψετε τους γίγαντες, θα τον λατρέψουν μικροί και μεγάλοι, ακόμη κι όσοι δεν συμπαθούν τα όσπρια.
Γίγαντες πλακί στον φούρνο με κατσικίσια φέτα και φρέσκια ντομάτα
Υλικά:
1/3 φλιτζανιού ε.π. ελαιόλαδο
1 κρεμμύδι, ψιλοκομμένο
3 σκελίδες σκόρδο, ψιλοκομμένες
1 κούπα ψιλοκομμένο σέλερυ (ή σέλινο)
1 μέτριο καρότο ψιλοκομμένο
1 κουτ. σούπας πελτέ ντομάτας
2 φλιτζάνια φρέσκες ντομάτες, ξεφλουδισμένες και ψιλοκομμένες
1 μεγάλο μπαστουνάκι κανέλα Κευλάνης.
1 μεγάλη πρέζα ρίγανη, φρέσκια (ή και αποξηραμένη)
3 φλιτζάνια γίγαντες, μουλιασμένους αποβραδίς και μισοβρασμένους
125 γρ. κατσικίσιο τυρί φέτα, τριμμένο με το χέρι
(εναλλακτικά: 120γρμ. γνήσιο τυρί ροκφόρ -όχι μπλε τυρί)
2 κουτ. σούπας μαϊντανό πλατύφυλλο, ψιλοκομμένο (ή σχοινόπρασο)
ανθό αλατιού, μαύρο-πράσινο πιπέρι
ψωμί ολικής άλεσης, ζεστό, για το σερβίρισμα.
Εκτέλεση:
Προθερμαίνουμε τον φούρνο στους 180°C στον αέρα.
Μουλιάζουμε τους γίγαντες από το προηγούμενο βράδυ σε ένα μεγάλο μπολ με αρκετό κρύο νερό. Έπειτα σουρώνουμε τους γίγαντες και τους ρίχνουμε σε μια βαθιά κατσαρόλα την γεμίζουμε με νερό και σιγοβράζουμε για 40-50 λεπτά μέχρι να μαλακώσουν οι γίγαντες ξαφρίζοντας τους ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Μόλις ετοιμαστούν τους σουρώνουμε και κρατάμε 200 ml από το νερό του βρασίματος.
Σε ένα αντικολλητικό τηγάνι ζεσταίνουμε σε χαμηλή φωτιά το ελαιόλαδο και σοτάρουμε το κρεμμύδι και το σκόρδο μαζί με μια πρέζα αλατιού για 5΄ ή μέχρι να μαλακώσει το κρεμμύδι. Προσθέτουμε τον πελτέ ντομάτας και σοτάρουμε για 1′.
Στην συνέχεια ρίχνουμε την φρεσκοκομμένη ντομάτα, το καρότο, την κανέλα, την ρίγανη, το σέλερυ και τους γίγαντες μαζί με 200 ml το νερό βρασίματος κι ελαιόλαδο. Προσθέτουμε αλατοπίπερο και σιγοβράζουμε για 8-10′. Κατόπιν μεταφέρουμε το φαγητό σε ένα μέτριο πυρίμαχο σκεύος και ψήνουμε 30-40′ στον φούρνο μέχρι να μείνει με το λάδι του και να ροδίσει. Τα τελευταία 5 λεπτά βάζουμε τον φούρνο στο γκριλ για να κάψουν στις άκρες τους οι γίγαντες και να γίνουν τραγανοί, προσφέροντας στο στόμα την γεύση του ψημένου. Προσοχή μην στεγνώσει το φαγητό, πρέπει να μείνει ζουμερό με την σάλτσα του.
Γαρνίρουμε με κατσικίσιο τυρί φέτα, (ή ροκφόρ) μαϊντανό και συνοδεύουμε με το ζεστό ψωμί.
Προσθέτουμε εναλλακτικά κάπαρη Σαντορινιά, ψιλοκομμένο αγγουράκι τουρσί και σπόρους hemp.
Η ίδια συνταγή γίνεται και με ρεβίθια αλλά και με άλλα είδη φασολιών.
***
Aliki Alisa /edwhellas.gr / 2009
